Cổ phiếu HAG của Công ty cổ phần Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai là một trong những mã sớm niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Nhờ đó, ông Đoàn Nguyên Đức (bầu Đức), Chủ tịch Hội đồng quản trị Hoàng Anh Gia Lai đã trở thành một trong những tỷ phú giàu nhất sàn chứng khoán Việt Nam “đời đầu”.
Năm 2008, bầu Đức lần đầu chạm vào vị trí này sau khi ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn FPT và ông Đặng Thành Tâm, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty Phát triển đô thị Kinh Bắc (KBC) “lên ngôi”. Chốt năm 2008, tài sản của bầu Đức đạt hơn 6.100 tỷ đồng.
Chỉ 1 năm sau đó, tới 2009, tài sản của bầu Đức tăng vọt lên 11.500 tỷ đồng, bầu Đức tiếp tục giữ ngôi vương. Nhưng tới 2010, sự xuất hiện của ông Phạm Nhật Vượng cùng Vingroup (thời điểm đó là Vincom), đã khiến bầu Đức đã rơi xuống vị trí thứ 2, với khối tài sản lên tới gần 11.800 tỷ đồng, tăng không đáng kể so với năm ngoái. Kể từ thời điểm đó, bầu Đức mất luôn vị trí người giàu nhất Việt Nam cho tới nay.
Bước sang năm 2011, mặc dù vẫn giữ được vị trí người giàu thứ 2 Việt Nam, thế nhưng, thời điểm đó giá trị giao dịch bình quân toàn thị trường cũng giảm 24% so với năm 2010. Nhiều cổ phiếu trên hai sàn bị chốt phiên cuối năm dưới mệnh giá, mà HAG cũng không nằm ngoài xu hướng này. Kết thúc năm 2011, tài sản của bầu Đức giảm xuống còn 4.300 tỷ đồng.
Trong giai đoạn 2012 – 2014, bầu Đức vẫn là người giàu thứ 2 sau ông Phạm Nhật Vượng. Tuy nhiên, từ năm 2015 trở đi, tài sản của bầu Đức tụt dốc không phanh. Đơn cử, năm 2015 tài sản của ông Đoàn Nguyên Đức ước đạt 3.600 tỷ đồng (giữ vị trí thứ 4), sang năm 2016, tài sản bầu Đức giảm sốc xuống còn 1.800 tỷ đồng (vị trí thứ 14). Và từ thời điểm đó, ông Đức cũng “mất hút” luôn top 10 người giàu nhất sàn chứng khoán.
Sau hơn 10 năm, hiện tại, bầu Đức đang “rơi tự do” trong danh sách những người giàu nhất sàn chứng khoán Việt Nam. Trong vài năm gần đây, Hoàng Anh Gia Lai liên tục thua lỗ. Tính tới thời điểm 30/6/2021, Hoàng Anh Gia Lai lỗ luỹ kế 7.372 tỷ đồng. Chính vì vậy, cổ phiếu HAG bị nhà đầu tư, rời rất xa mệnh giá. Đóng cửa phiên giao dịch cuối tuần trước (8/10/2021), HAG dừng ở mức 5.090 đồng/cổ phiếu. Như vậy, giá trị cổ phiếu HAG thuộc sở hữu của bầu Đức chỉ còn hơn 1.600 tỷ đồng, giảm 86% so với năm 2009. Với việc giá trị tài sản giảm tới 86% sau hơn 10 năm, bầu Đức “rơi tự do” trong danh sách những người giàu nhất sàn chứng khoán Việt Nam. Thay vì vị trí “quán quân”, hiện tại, bầu Đức rớt xuống vị trí thứ 79.
Báo cáo tài chính bán niên của Hoàng Anh Gia Lai được lập với giả định công ty có thể sử dụng tài sản và thanh toán nợ phải trả trong tương lai gần, đồng nghĩa sớm dứt điểm khoản lỗ luỹ kế hơn 7.370 tỷ đồng. Các khoản lỗ này là hệ quả của việc một “ông lớn” bất động sản quyết định buông bỏ bất động sản, chuyển hướng làm nông nghiệp quy mô lớn vì khát khao tiên phong và tham vọng có vị thế hàng đầu không chỉ trong nước mà còn khu vực.
Kế hoạch triển khai đến đâu, những khoản vay dài ra đến đó. 2016, năm đầu tiên báo công ty lỗ từ khi lên sàn chứng khoán, nợ phải trả lập đỉnh khi vượt mức 36.000 tỷ đồng. Có thời điểm cứ 100 đồng vốn thì 68 đồng hình thành từ vay ngân hàng, trái phiếu và tiền túi của chủ tịch. Gánh nặng trả lãi và gốc đến hạn nhiều lần dồn công ty đến chân tường. Hình ảnh trong mắt cổ đông và đối tác xấu xí dần khi ai nghĩ đến Hoàng Anh Gia Lai cũng chỉ nhớ về những khoản nợ chồng chất. “Nếu Chính phủ không ra tay cứu bằng cách cho các ngân hàng kéo dài thời gian trả nợ 5 năm, tôi không còn đứng đây”, ông Đoàn Nguyên Đức nhớ lại trong một sự kiện đầu năm nay và cũng không quên nhắc thêm, khoản nợ chính là cơ duyên đưa công ty vào “cuộc hôn nhân” với Thaco của ông Trần Bá Dương.
Các nghiệp vụ tài chính với Thaco đã cắt quyền sở hữu của Hoàng Anh Gia Lai tại công ty nông nghiệp (HAGL Agrico), đồng thời giảm hơn 19.000 tỷ đồng giá trị tài sản và 14.000 tỷ đồng nợ vay. Các khoản nợ còn lại chủ yếu là vay dài hạn thông qua phát hành trái phiếu, vay ngân hàng và một ít từ những công ty liên quan để tái cấu trúc tài chính và tài trợ vườn cây ăn trái.
Cương Nguyễn
(Tổng Hợp)