Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật về phát hành và sử dụng vốn thu được từ phát hành trái phiếu. Đặc biệt là việc phát hành trái phiếu riêng lẻ của các doanh nghiệp bất động sản…
Tính trong 11 tháng đầu năm nay, mức tăng của thị trường này đạt trên 23,4% so với cùng kỳ năm 2020, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đặc biệt là việc phát hành trái phiếu riêng lẻ của các doanh nghiệp bất động sản, của tổ chức tín dụng có liên quan đến doanh nghiệp bất động sản, các doanh nghiệp có khối lượng phát hành lớn, lãi suất cao, các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ, các doanh nghiệp phát hành không có tài sản bảo đảm…
Bộ Tài chính đã chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) triển khai các đoàn kiểm tra về tình hình phát hành, cung cấp các dịch vụ liên quan đến TPDN tại một số DN phát hành và công ty chứng khoán. Trên cơ sở kết quả kiểm tra tại 9 công ty chứng khoán và 2 DN phát hành, bước đầu đã phát hiện vi phạm hành chính đối với 2 DN phát hành, 1 công ty chứng khoán.
Bộ Tài chính cần rà soát các quy định pháp luật liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp và phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Qua đó, Bộ Tài chính kịp thời sửa đổi, bổ sung nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý, giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bảo đảm thị trường phát triển lành mạnh, minh bạch, an toàn. Về phía Ngân hàng Nhà nước, Thủ tướng đề nghị đơn vị này chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra tình hình và hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức tín dụng. Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm phát hiện và cảnh báo các rủi ro, có biện pháp xử lý theo quy định, bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng. Bộ Công an phối hợp với các bộ ngành liên quan nắm bắt tình hình, tiếp nhận thông tin vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật để xử lý nghiêm theo đúng quy định pháp luật.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp là kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của doanh nghiệp theo đúng chủ trương của Chính phủ. Song, thời gian vừa qua, các doanh nghiệp đã tăng cường huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp theo hình thức phát hành riêng lẻ với quy mô lên tới trên 436 nghìn tỷ đồng.
Từ ngày 1/1/2021, việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) được quy định đồng bộ tại Luật Chứng khoán năm 2019, Luật Doanh nghiệp năm 2020 và các nghị định, thông tư hướng dẫn. Bộ Tài chính cho biết, sau 11 tháng triển khai các quy định mới về phát hành TPDN, thị trường TPDN tiếp tục là kênh huy động vốn quan trọng của các doanh nghiệp (DN) trong bối cảnh tín dụng ngân hàng được Ngân hàng Nhà nước điều hành thận trọng với khối lượng phát hành đạt trên 495.000 tỷ đồng, trong đó khối lượng TPDN phát hành riêng lẻ chiếm 94,5%, còn lại là TPDN phát hành ra công chúng chiếm 5,5% tổng khối lượng phát hành.
Các tổ chức tín dụng (TCTD) và DN bất động sản (BĐS) là các nhà phát hành lớn nhất trên thị trường chiếm lần lượt 34% và 27,7% tổng khối lượng phát hành, còn lại là các DN thương mại, dịch vụ, sản xuất và công ty chứng khoán. Về cơ cấu NĐT, các công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại là các NĐT chính trên thị trường sơ cấp, tỷ trọng mua TPDN riêng lẻ của nhà đầu tư (NĐT) cá nhân giảm so với năm 2020.
Mặc dù tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của DN. Giá trị của các tài sản này thường không định giá được chính xác hoặc có biến động mạnh theo diễn biến thị trường; theo đó, trường hợp thị trường BĐS hoặc thị trường chứng khoán có biến động, giá trị tài sản đảm bảo có thể không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu. Bên cạnh đó, tài sản đảm bảo của trái phiếu có thể dùng để bảo đảm cho các khoản vay, khoản phát hành trái phiếu khác của DN do đó NĐT cần đánh giá kỹ các rủi ro này. Thông cáo của Bộ Tài chính cho biết thêm, trên thị trường vẫn có trường hợp DN phát hành TPDN với khối lượng lớn, trong khi vốn chủ sở hữu nhỏ, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh lỗ qua các năm.
Đặc biệt đối với nhóm BĐS, trong số hơn 100 DN BĐS phát hành TPDN riêng lẻ trong năm 2021 có 26 DN ghi nhận lỗ trong 6 tháng đầu năm 2021. Tại thời điểm 30/6/2021, hệ số nợ vay trên vốn chủ hữu bình quân của các DN BĐS niêm yết là 2,5 lần, trong khi tỷ lệ này của các DN BĐS chưa niêm yết là 8,1 lần. Cùng với đó, số liệu thống kê cho thấy NĐT cá nhân chuyên nghiệp có xu hướng giảm mua trên thị trường sơ cấp TPDN riêng lẻ, tuy nhiên, trên thị trường thứ cấp, tỷ lệ nắm giữ của các NĐT cá nhân vẫn rất cao.
Số liệu thống kê cho thấy nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp có xu hướng giảm mua trên thị trường sơ cấp TPDN riêng lẻ, tuy nhiên, trên thị trường thứ cấp, tỷ lệ nắm giữ của các nhà đầu tư cá nhân vẫn rất cao. Luật Chứng khoán, Luật DN và các Nghị định về phát hành TPDN đã quy định rõ chỉ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch TPDN phát hành riêng lẻ. Vì vậy, trước khi cân nhắc mua TPDN riêng lẻ, nhà đầu tư cần nghiên cứu các quy định về điều kiện, tài liệu chứng minh và các quy định về xử phạt vi phạm đối với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Nhật Hạ
(Tổng Hợp)