Ngân hàng Nhà nước cho biết, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của hệ thống tổ chức tín dụng được kiểm soát ở mức an toàn (đến cuối tháng 10/2022 là 1,92%). Tuy nhiên, ngay từ đầu năm 2023, các dự báo vẫn nhận định là tăng mạnh và thực tế số liệu qua báo cáo tài chính các ngân hàng cũng cho thấy chiều hướng tăng. Thị trường bất động sản không thuận lợi ảnh hưởng lớn tới việc xử lý nợ xấu của các ngân hàng…
Theo bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc Khối Phân tích, Công ty Chứng khoán VNDirect, trong năm 2023, nợ xấu có xu hướng tăng trong nửa đầu năm, trước khi hạ nhiệt từ nửa cuối năm.
Thực tế, xu hướng nợ xấu trong hệ thống tăng lên đã được dự báo từ trước. Nguyên nhân là do Thông tư 14/2021/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2020/TT-NHNN về việc giãn và hoãn nợ hỗ trợ các doanh nghiệp trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 đã hết hiệu lực từ ngày 30/6/2022 và từ đó, nhiều khoản nợ xấu bắt đầu lộ dần. Số liệu được công bố bởi Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tỷ lệ nợ xấu nội bảng từ mức 1,4% cuối tháng 3/2022 đã tăng lên 1,9% vào tháng 8/2022 và 1,92% vào tháng 10/2022.
Cũng theo báo cáo gửi lên Quốc hội của Ngân hàng Nhà nước vào tháng 8/2022, tổng tỷ lệ nợ xấu, nợ bán cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng (VAMC) chưa xử lý và các khoản nợ tiềm ẩn của hệ thống tổ chức tín dụng đạt xấp xỉ 5%, giảm mạnh so với mức 6,3% cuối năm 2021. Thời gian qua, toàn ngành ngân hàng đã thực hiện quyết liệt các biện pháp thu hồi nợ, sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng, ngăn ngừa, hạn chế tối đa nợ xấu mới phát sinh. Vì vậy, tôi cho rằng, tỷ lệ nợ xấu ở thời điểm này vẫn ở mức an toàn và trong vòng kiểm soát.
Bên cạnh đó, chất lượng tài sản của các ngân hàng thương mại Việt Nam đã được nâng cao đáng kể, thể hiện qua tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) đạt mức cao nhất từ trước đến nay. Vào thời điểm cuối quý III/2022, nhiều ngân hàng quyết liệt trích lập dự phòng để đưa tỷ lệ bao nợ xấu lên mức trên 200%, thậm chí là hơn 400%. Hầu hết ngân hàng cũng cho biết, đã thực hiện việc trích 100% cho các khoản nợ được cơ cấu trong chính sách hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng dịch. Tỷ lệ LLR cao sẽ giúp bảo đảm chất lượng tài sản của các ngân hàng ngay cả trong trường hợp các khoản nợ tái cơ cấu do Covid trở thành nợ xấu.
Tuy nhiên, hiện có sự phân hóa khá rõ nét giữa các nhóm ngân hàng. Bên cạnh những ngân hàng ghi nhận chất lượng tài sản vượt trội khi tỷ lệ bao nợ xấu đạt trên 200%, tỷ lệ nợ xấu dưới 2% thì cũng có một số trường hợp rơi vào tình trạng đáng báo động khi tỷ lệ nợ xấu tăng vọt, có ngân hàng lên tới hơn 10%. Đây là điều các cơ quan chức năng cần lưu tâm và sớm có biện pháp khắc phục.
Khối lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2023 ước tính ở mức trên 300.000 tỷ, trong đó nhóm doanh nghiệp bất động sản và tài chính – ngân hàng chiếm lần lượt 30% và 40%. Đáng chú ý, khoảng 46.000 tỷ đồng trái phiếu địa ốc đáo hạn trong 6 tháng đầu năm 2023 sẽ là một thử thách lớn cho hệ thống ngân hàng. Việc đưa ra được giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp là rất cấp thiết trong thời điểm này.
Hiện tại, có một vài thông tin về các biện pháp tháo gỡ khó khăn cho kênh trái phiếu doanh nghiệp, nhưng vẫn chưa được triển khai. Song, nếu có triển khai thì tôi cho rằng, các thành viên tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp (doanh nghiệp phát hành, doanh nghiệp tư vấn, nhà đầu tư…) cũng cần thời gian thích ứng. Vì vậy, trong nửa đầu năm 2023, nợ xấu sẽ có xu hướng gia tăng. Tình hình chỉ được cải thiện dần từ nửa cuối năm khi lãi suất hạ nhiệt và các biện pháp tạo dựng niềm tin cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát huy tác dụng.
Thực tế, đa phần tài sản thế chấp cho các khoản nợ hiện nay đều là bất động sản do giá nhà đất thường có xu hướng tăng trong dài hạn, giúp nhà băng đảm bảo khả năng thu hồi vốn.
Bên cạnh đó, bất động sản có đặc tính cố định nên không thể di dời, theo đó ngân hàng dễ dàng thực hiện quá trình thẩm định, giám sát trong và sau khi cho vay. Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu loại tài sản này cũng rõ ràng, nhờ đó việc xác nhận chủ sở hữu hay người sử dụng tương đối nhanh chóng.
Tuy nhiên, việc rao bán bất động sản không phải lúc nào cũng dễ dàng. Có thể thấy, rất nhiều tài sản phải rao bán nhiều lần, thậm chí dù phía ngân hàng chấp nhận cắt lỗ, giá bán thấp hơn nhiều so với nợ gốc vẫn rơi vào tình trạng ế khách.
Những tài sản phát mại là bất động sản, đi kèm với các tài sản động sản khác như nhà xưởng, máy móc, phương tiện sẽ càng khó thanh lý hơn vì ít người mua. Thêm vào đó, trong bối cảnh thị trường bất động sản khó khăn, thanh khoản yếu thì việc thanh lý nhà đất để thu hồi nợ của các nhà băng cũng hết sức chật vật.
Tổng Hợp
(Đầu Tư Chứng Khoán)