Sức hút trái phiếu doanh nghiệp không đến từ chất lượng kinh doanh, mà đến từ “mồi nhử” là lãi suất cao.
Mặc dù trái phiếu không tài sản bảo đảm hoặc tài sản bảo đảm chính là cổ phiếu của mình nhưng hàng đẩy ra đến đâu hết đến đó. Đáng chú ý, một lượng lớn nằm trong tay ngân hàng và công ty chứng khoán.
Soi lại danh sách doanh nghiệp phát hành trái phiếu tháng 6 vừa qua, có những doanh nghiệp không tài sản bảo đảm, không bảo lãnh thanh toán, không xếp hạng, trong khi bức tranh tài chính không mấy khả quan, vẫn phát hành thành công. Mới đây, chuỗi cầm đồ F88 phát hành thành công 100 tỷ đồng trái phiếu. Đây là lần thứ 7 trong năm 2021, doanh nghiệp này huy động thành công qua kênh trái phiếu riêng lẻ, nâng tổng giá trị huy động lên mức 700 tỷ đồng.
Được biết, tất cả các đợt phát hành tại F88 đều là các trái phiếu không chuyển đổi và không có tài sản đảm bảo, lãi suất neo ở mức 12% – 13%/năm. Nhìn vào hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hữu của F88, năm 2020, chỉ số này đã tăng lên 2,31 lần từ mức 1,41 lần năm 2019, chủ yếu do tăng dư nợ trái phiếu. Về tình hình kinh doanh, năm 2020, doanh nghiệp này báo lãi sau thuế chỉ đạt 44,8 tỷ đồng, hoàn thành được 12% kế hoạch cả năm.
Nổi bật trong số đơn vị lấy cổ phiếu làm tài sản đảm bảo cho việc huy động trái phiếu phải kể đến Tiki. Tháng 6 vừa qua, Công ty cổ phần Tiki vừa huy động thành công 1.000 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ, với tài sản đảm bảo là cổ phiếu của doanh nghiệp được định giá “khủng” 602.838,5 đồng/cổ phiếu. Tham gia tích cực vào cuộc đua “đốt tiền” cùng các đại gia thương mại điện tử, năm 2016 và 2017, Tiki báo lỗ lần lượt là 179 tỷ và 282 tỷ đồng. Đến năm 2018, con số lỗ tăng đột biến lên hơn 750 tỷ và Tiki tiếp tục lỗ hơn 320 tỷ đồng trong năm tiếp theo.
Ngoài ra, nhiều ông lớn bất động sản nổi danh như Novaland cũng vừa phát hành 1.000 tỷ đồng trái phiếu, được đảm bảo bằng cổ phần NVL thuộc sở hữu của Novagroup. Về tình hình tài chính của Novaland, theo báo cáo tài chính hợp nhất mới công bố, tính đến cuối quý 2/2021, Novaland có nợ phải trả là 131,6 nghìn tỷ đồng, lớn gấp 3,3 lần vốn chủ sở hữu cùng thời điểm. Điểm lại, trong thời gian từ ngày 1/4 đến nay, cổ phiếu NVL liên tục tăng nóng trên thị trường. Từ mức giá 60.000 đồng/cổ phiếu, NVL đã tăng gấp đôi lên 121.000 đồng/cổ phiếu chỉ sau 3 tháng, sau đó giảm gần 11% về mức 108.000 đồng khi chốt phiên ngày 5/8.
Cổ phiếu doanh nghiệp phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nhiều khi giá cổ phiếu trồi sụt, tăng nóng rồi giảm mạnh. Đương nhiên khi doanh nghiệp khó khăn, giá cổ phiếu sẽ đi xuống, giá trị tài sản đảm bảo sẽ sụt giảm. Nếu nhà đầu tư yêu cầu bổ sung tài sản đảm bảo chắc khó, vì lúc đó, doanh nghiệp chưa chắc đã có tài sản đảm bảo để bổ sung, hoặc hết cổ phiếu, hoặc hết tài sản cố định.
Theo báo cáo của Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam (VBMA), trong tháng 6/2021, có 92 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước với tổng giá trị phát hành đạt 53.773 tỷ đồng. Luỹ kế 6 tháng đầu năm 2021, có 306 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước với tổng giá trị phát hành đạt 186.683 tỷ đồng, trong đó, có 293 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị phát hành là 177.098 tỷ đồng và 13 đợt phát hành ra công chúng giá trị 9.584 tỷ đồng.
Cuộc đua phát hành trái phiếu sát nút khi ngân hàng huy động được 68.113 tỷ đồng, bất động sản xếp vị trí thứ hai với tổng khối lượng 61.988 tỷ đồng. Trái phiếu thường không có tài sản bảo đảm. Như tại Mỹ, doanh nghiệp phát hành trái phiếu thường là doanh nghiệp lớn, có báo cáo tài chính rõ ràng, tình hình tài chính ổn định và có xếp hạng tín nhiệm. Các nhà đầu tư sau khi nghiên cứu, phân tích báo cáo tài chính của nhà phát hành và xem xếp hạng tín nhiệm của doanh nghiệp, sẽ đưa ra quyết định. Tuy nhiên, ở Việt Nam thì ngược lại, nhiều doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, với tình hình tài chính không mấy sáng sủa, không có xếp hạng tín nhiệm cũng huy động vốn thành công.
Nhật Hạ