Với năm 2023, nhận định của hầu hết các tổ chức lớn trên thế giới đều cho rằng, nền kinh tế toàn cầu vẫn mang nhiều màu sắc ảm đạm.
Đại dịch Covid là biến cố mà không ai lường trước và nó làm tổn thương nghiêm trọng nền kinh tế thế giới cũng như các thị trường tài chính, hàng hóa toàn cầu. Tuy nhiên, khi mọi người bi quan nhất thì niềm vui bất ngờ lại ập đến và ngược lại. Năm 2021, làn sóng Covid bùng phát mạnh, kinh tế gặp muôn vàn khó khăn thì thị trường chứng khoán lại thăng hoa. Trong khi đó, năm 2022, nền kinh tế mở cửa trở lại, các chỉ số kinh tế vĩ mô đều tươi sáng thì thị trường chứng khoán lại giảm mạnh.
Có lẽ, quãng thời gian vừa qua và sắp tới vẫn được gói gọn trong hai câu nói nổi tiếng của “cha đẻ” đầu tư giá trị Sir John Templeton và nhà kinh tế học đạt giải Nobel Paul Krugman.
“Thị trường đầu cơ sinh ra trong sự ảm đạm, lớn lên bằng sự hoài nghi, phát triển nhờ sự lạc quan và chết bởi sự thỏa mãn” – Sir John Templeton.
“Thật ra thì, bất cứ khi nào bạn suy nghĩ về mối liên hệ giữa nền kinh tế và giá cổ phiếu, hãy ghi nhớ ba nguyên tắc. Đầu tiên, thị trường chứng khoán không phải là nền kinh tế. Thứ hai, thị trường chứng khoán không phải là nền kinh tế. Và thứ ba, thị trường chứng khoán không phải là nền kinh tế” – Paul Krugman.
Như vậy, chúng ta có thể bi quan về nền kinh tế 2023, nhưng chưa chắc thị trường chứng khoán sẽ diễn biến quá tồi tệ và điều này là có cơ sở.
Nền kinh tế Việt Nam ngày càng có độ mở lớn và chắc chắn không nằm ngoài cơn bão toàn cầu. Những dấu hiệu đầu tiên về sự suy yếu của nền kinh tế thể hiện qua chỉ số PMI tháng 11/2022 lần đầu tiên dưới ngưỡng 50 điểm kể từ sau đại dịch. Nhiều khả năng sẽ có một bộ phận doanh nghiệp phải rời bỏ thị trường trong năm 2023 và đáy của nền kinh tế khả năng có thể chỉ xuất hiện ở nửa sau năm 2023.
Chỉ ra những điều này không phải để đưa ra lăng kính bi quan, mà để hình dung những gì chúng ta sẽ phải đối mặt trong năm mới, nhằm chuẩn bị sẵn sàng tâm thế và chiến lược phân bổ tài sản hợp lý.
Cách đây 1 năm, thời điểm cuối năm 2021, khi nhận định về triển vọng năm 2022, có lẽ ít người nghĩ đến kịch bản tiêu cực như những gì đã diễn ra. Do đó, hầu hết các nhà đầu tư cá nhân đều chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho các kịch bản xấu trong năm 2022. Thậm chí, ngay cả các cổ đông lớn, chủ doanh nghiệp cũng vô cùng bị động khi cạn room tín dụng và thị trường trái phiếu bị siết lại.
Bằng chứng là nhiều cổ đông lớn, chủ doanh nghiệp cân nguồn thông qua việc vay margin ở các công ty chứng khoán, dẫn đến hiện tượng call margin đồng loạt, khiến thị trường chứng khoán chao đảo trong tháng 11/2022.
Nhà đầu tư chắc hẳn chưa thể quên, thị trường bắt đầu năm 2021 với nhiều lo lắng khi đại dịch Covid tàn phá nền kinh tế, nhưng lại là năm thăng hoa với chứng khoán. Trong khi đó, năm 2022 bắt đầu với sự hân hoan, nhưng lại kết thúc trong nỗi thất vọng.
Với năm 2023, nhận định của hầu hết các tổ chức lớn trên thế giới đều cho rằng, nền kinh tế toàn cầu vẫn mang nhiều màu sắc ảm đạm.
Trong báo cáo của mình, Fidelity – tập đoàn dịch vụ tài chính đa quốc gia của Mỹ – đã đưa ra kịch bản cho rằng, có đến 80% khả năng nền kinh tế toàn cầu sẽ hạ cánh cứng hoặc suy thoái trong năm 2023. Trong đó, kịch bản suy thoái chu kỳ (suy thoái nhẹ) được đánh giá cao nhất. Xác suất cho việc hạ cánh mềm của nền kinh tế thế giới đến hiện tại vẫn được đánh giá khá thấp. Đồng thời, bên cạnh kịch bản cơ sở với xác suất rất cao là suy thoái theo chu kỳ thì vẫn có một xác suất không nhỏ đề cập đến khả năng suy thoái nặng – suy thoái bảng cân đối kế toán.
Khó khăn là điều chắc hẳn ai cũng lường trước trong năm mới 2023, tuy nhiên kịch bản khó khăn đến mức nào sẽ tùy thuộc lớn vào nội tại nền kinh tế, những chính sách điều hành của cơ quan quản lý và sự nỗ lực của doanh nghiệp, người dân.
Như đã nói ở trên, theo Fidelity, có 4 kịch bản cho nền kinh tế toàn cầu 2023 đó là: suy thoái bảng cân đối kế toán, suy thoái theo chu kỳ, hạ cánh mềm và lạm phát đình đốn. Trong đó, kịch bản hạ cánh mềm và lạm phát đình đốn rất ít có khả năng xảy ra, đặc biệt là với Việt Nam.
Có một thuật ngữ có thể chưa phổ biến được nhắc đến là suy thoái bảng cân đối kế toán. Đây là một loại suy thoái kinh tế xảy ra khi mức nợ của khu vực tư nhân cao khiến các cá nhân hoặc công ty tập trung vào việc tiết kiệm bằng cách trả nợ, thay vì chi tiêu hoặc đầu tư, khiến tăng trưởng kinh tế chậm lại hoặc suy thoái. Thuật ngữ này được đưa ra bởi nhà kinh tế học Richard Koo và có liên quan đến khái niệm giảm phát nợ, được mô tả bởi nhà kinh tế học Irving Fisher. Các ví dụ gần đây bao gồm cuộc suy thoái của Nhật Bản bắt đầu vào năm 1990 và cuộc suy thoái của Mỹ năm 2007 – 2009.
Tổng Hợp
(Đầu Tư Chứng Khoán)