Cần xem xét liệu Việt Nam có phải đối mặt với rủi ro về lạm phát trong năm 2021 hay không, vì điều này sẽ kéo theo những tác động quan trọng liên quan đến tiền tệ. Mặc dù đã có nhiệm vụ tương đối toàn diện (ví dụ như ổn định kinh tế vĩ mô và tỷ giá) và khung tiền tệ vì mục tiêu lạm phát phi chính thức.
Vì Việt Nam là một trong số ít nền kinh tế có mức tăng trưởng tích cực trong năm 2020, nên lạm phát do nhu cầu trong nước được duy trì tương đối tốt. Giá cả trong các nhóm hàng hóa như thiết bị gia dụng, giáo dục và quần áo tăng với tốc độ ổn định nhưng chậm hơn trong năm 2020.
Trong khi đó, chi phí giải trí đã giảm xuống, nhưng điều này được mong đợi do sự phục hồi của các loại hình dịch vụ đang bị tụt lại.
Theo báo cáo mới nhất của Khối Nghiên cứu kinh tế HSBC, trong tháng 2 vừa qua, giảm phát biến mất nhanh hơn so với mong đợi của thị trường. Ngược lại, lạm phát toàn phần đã tăng 1,5% so với tháng trước.
Giảm phát biến mất nhanh hơn so với mong đợi của thị trường. Lạm phát toàn phần đã tăng 1,5% so với tháng trước Giêng. Mặc dù những ảnh hưởng của Tết đóng một vai trò quan trọng, nhưng giá điện tăng mạnh cũng được xem là một động lực chính.
Sau khi được Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trợ giá điện một lần vào tháng Giêng, giá điện đã tăng 20% so với tháng trước (nguồn Tổng cục Thống kê ngày 28/02/2021). Trong khi đó, giá lương thực đang tăng và chi phí vận tải cao hơn cũng góp phần đẩy chỉ số lạm phát lên cao.
Một mối quan tâm chính khác liên quan đến việc thúc đẩy nguồn cung xuất phát từ tác động của dầu mỏ. Tại Việt Nam, liên Bộ Công Thương và Tài chính thường hay rà soát giá xăng dầu trong nước và có những điều chỉnh phù hợp với biến động giá xăng dầu trên thế giới mỗi hai tuần một lần.
Trong những năm gần đây, mối tương quan giữa chi phí vận tải trong nước và giá dầu quốc tế ngày càng rõ rệt, điển hình là độ trễ khoảng một tháng. Không có gì ngạc nhiên khi giá vận tải trong nước giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây chính là tác nhân kéo lạm phát toàn phần giảm mạnh trong năm 2020. Điều đó cho thấy tác động giảm giá rồi sẽ biến mất trong suốt năm 2021.
Có một bức tranh hỗn hợp trong danh mục thực phẩm. Kể từ cuối năm 2019, giá thịt heo cao hơn đã đẩy lạm phát lương thực lên cao, thậm chí có lúc lạm phát toàn phần tạm thời vượt ngưỡng “trần lạm phát 4%” trong bốn tháng liên tiếp.
Lạm phát sẽ có áp lực tăng từ giá vận tải cao hơn (HSBC dự báo giá dầu thô Brent tăng 34% lên 56 USD một thùng vào năm 2021). Song, việc giá cả vận tải tăng nhiều khả năng sẽ được giá lương thực tăng chậm hơn bù đắp, do tỷ trọng của giá vận tải trong chỉ số giá lạm phát tương đối nhỏ hơn.
Đấy là rủi ro lạm phát ở phía cung, còn rủi ro lạm phát từ phía nhu cầu? Theo HSBC, Việt Nam là một trong số ít nền kinh tế có mức tăng trưởng tích cực trong năm 2020, nên lạm phát do nhu cầu trong nước được duy trì tương đối tốt. Sang năm 2021, nhu cầu trong nước sẽ được cải thiện nhưng thị trường lao động vẫn tiếp tục trì trệ sẽ làm hạn chế lạm phát từ phía nhu cầu.
Mặc dù biến động giá điện có thể chỉ là sự điều chỉnh hành chính chỉ diễn ra một lần, nhưng giá thực phẩm và chi phí vận tải sẽ là những yếu tố cần được theo dõi chặt chẽ, vì cả cả hai đều có tỷ trọng lớn trong rổ tính chỉ số giá tiêu dùng chung, với tỷ trọng lần lượt là 34% và 10%.
Báo cáo nêu vấn đề: Khi triển vọng kinh tế toàn cầu được cải thiện, có những lo ngại về biến động lạm phát. Thật trùng hợp, đà lạm phát trong tháng Hai của Việt Nam đã tăng cao nhất trong tám năm qua. Do đó, cần xem xét liệu Việt Nam có phải đối mặt với rủi ro về lạm phát trong năm 2021 hay không, vì điều này sẽ kéo theo những tác động quan trọng liên quan đến tiền tệ.
Giá lương thực thực phẩm đang điều chỉnh do giá thịt heo đã bình ổn, có nhiều khả năng sẽ bù đắp những tác động do giá dầu tăng cao gây ra. Trong khi đó, lạm phát từ phía nhu cầu sẽ phục hồi, nhưng có khả năng sẽ tăng chậm hơn do thị trường lao động vẫn tiếp tục suy thoái.