Người tiêu dùng tài chính thường gặp rất nhiều rủi ro khi sử dụng các dịch vụ tài chính của tổ chức tín dụng. Rất nhiều người vẫn chưa biết quyền lợi và luật định như thế nào về hợp đồng cũng như đảm bảo quyền bảo mật của bản thân.
Bảo vệ người tiêu dùng dịch vụ tài chính không đơn thuần là bảo vệ cá nhân người tiêu dùng mà còn có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với ổn định tài chính và tài chính toàn diện. Vì một khuôn khổ bảo vệ người tiêu dùng tài chính hiệu quả là điều kiện cần thiết để mở rộng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính, mang lại lợi ích thiết thực cho người tiêu dùng, tạo điều kiện cho họ có đầy đủ thông tin để đưa ra quyết định sử dụng các dịch vụ tài chính một cách tốt nhất.
Chỉ khi người tiêu dùng tài chính được bảo vệ an toàn thì mới có niềm tin vào khu vực tài chính chính thức, đóng góp vào sự phát triển lành mạnh, bền vững của thị trường tài chính.
Thực tế là người tiêu dùng tài chính sẽ dễ dàng gặp phải 5 nhóm rủi ro xung đột lợi ích, gồm: rủi ro về phát triển sản phẩm như các sản phẩm, dịch vụ tài chính không tuân thủ các yêu cầu pháp lý; rủi ro về công nghệ, như độ tin cậy của hệ thống bảo mật, lỗi hệ thống thông tin…; rủi ro tiếp thị khi tiếp nhận những quảng cáo sai sự thật, các mức thu phí dịch vụ…, rủi ro gian lận và rủi ro bán hàng như giao dịch nhầm, lộ thông tin khách hàng…
Với công cụ tìm kiếm trên mạng xã hội cho thấy trung bình một ngày có gần 100 lời kêu về việc bị các công ty tài chính tiêu dùng và ngân hàng làm phiền như mời vay tiền, mời sử dụng dịch vụ, thậm chí có người còn bị gọi hàng chục cuộc điện thoại mỗi ngày từ một công ty tài chính, ngân hàng.
Khảo sát trên Google với từ khoá “bị công ty tài chính làm phiền” cho khoảng 9.560.000 kết quả. Với từ khoá “bị công ty tài chính khủng bố đòi nợ” cho khoảng 2.050.000 kết quả. Điều này cho thấy khách hàng là người tiêu dùng tài chính của các công ty tài chính, ngân hàng đang bị xâm phạm ở mức độ cao.
Hiện nay, trên mạng xã hội cho thấy xu hướng xâm phạm quyền riêng tư, xâm phạm bí mật thông tin thậm chí là xúc phạm danh dự người tiêu dùng tài chính đang có xu hướng tăng mạnh, đặc biêt từ khi các công ty tài chính tiêu dùng xuất hiện.
Trong khi các chế tài pháp luật chưa đủ sức mạnh để bảo vệ người tiêu dùng tài chính thì trên các trang mạng xã hội người tiêu dùng tài chính tự bảo vệ nhau bằng cách đưa ra các phương án đối phó với các cuộc gọi làm phiền của công ty tài chính, ngân hàng…
Nhiều người còn phản ánh đã bị “mắng chửi” khi từ chối vay tiền. Điều đáng nói là phần lớn các cá nhân phản ánh bị làm phiền này cho biết đã từng ít nhất một lần giao dịch với chính công ty tài chính, ngân hàng hoặc đối tác liên kết của công ty tài chính, ngân hàng đang làm phiền họ.
Không chỉ các cơ quan quản lý, các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức đại diện người tiêu dùng mà cả các tổ chức tài chính đều cần chú trọng đến việc bảo vệ người tiêu dùng tài chính và điều này đã thể hiện rõ trong Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia.
Cần sớm hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến bảo vệ người tiêu dùng tài chính, thành lập các cơ quan chuyên trách về bảo vệ người tiêu dùng tài chính và thiết lập cơ chế phối hợp giữa các cơ quan này với Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng và Hội Bảo vệ người tiêu dùng. Cùng với đó là xây dựng chương trình đào tạo, giáo dục tài chính, nâng cao năng lực và kiến thức tài chính cho người tiêu dùng tài chính.
Nhiều chuyên gia cho rằng, việc bảo vệ người tiêu dùng tài chính tại Việt Nam hiện nay chủ yếu dựa trên căn cứ pháp lý là Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nhưng chưa có quy định riêng về bảo vệ đối tượng này.