Theo dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tỷ lệ đồng đô la trong dự trữ ngoại hối chính thức đã giảm xuống mức thấp nhất trong 20 năm là 58% trong quý IV năm 2022.
Stephen Jen, Giám đốc điều hành của Eurizon SLJ Capital Limited, cho biết sự thay đổi đó rõ ràng hơn khi được điều chỉnh theo tỷ giá hối đoái.
Theo ông Jen: “Những gì đã xảy ra vào năm 2022 là tỷ trọng đồng đô la giảm mạnh theo giá trị thực,” và cho biết thêm đây là phản ứng đối với việc đóng băng một nửa trong số 640 tỷ đô la dự trữ vàng và ngoại hối của Nga sau khi nước này có xung đột với Ukraine vào năm 2022. Điều này đã khiến một số quốc gia như Saudi Arabia, Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ lại dấy lên kế hoạch đa dạng hóa từ USD sang các loại tiền tệ khác.
Tỷ trọng đồng đô la trong dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương trong quý cuối cùng của năm 2022 đã chạm mức thấp nhất trong 2 thập kỷ, nhưng động thái này diễn ra dần dần và hiện tại tỷ lệ này gần như ở mức tương tự như năm 1995.
Các ngân hàng trung ương đặt các quỹ phòng ngừa rủi ro bằng đô la trong trường hợp họ cần hỗ trợ tỷ giá hối đoái trong các cuộc khủng hoảng kinh tế. Nếu một loại tiền tệ suy yếu quá nhiều so với đồng đô la, dầu và các mặt hàng khác được giao dịch bằng đồng tiền của Mỹ sẽ trở nên đắt đỏ, làm tăng chi phí sinh hoạt và thúc đẩy lạm phát.
Nhiều loại tiền tệ, từ đô la Hồng Kông đến đồng balboa của Panama, được neo giá so với đồng đô la vì những lý do tương tự.
Đồng USD cho đến nay được sử dụng để giao dịch trên gần như toàn bộ các thị trường hàng hóa,, cho phép Washington cản trở việc tiếp cận thị trường của các quốc gia sản xuất từ Nga đến Venezuela và Iran.
Nhưng thương mại đang chuyển dịch. Ấn Độ đang mua dầu của Nga bằng đồng dirham và đồng rúp của UAE. Trung Quốc chuyển sang đồng nhân dân tệ để mua dầu, than và kim loại trị giá 88 tỷ USD của Nga. Công ty dầu khí quốc gia Trung Quốc CNOOC và TotalEnergies của Pháp đã hoàn tất giao dịch LNG thanh toán bằng đồng nhân dân tệ lần đầu tiên vào tháng 3.
Sau Nga, các quốc gia đang đặt câu hỏi “điều gì sẽ xảy ra nếu bạn đi ngược lại các biện pháp trừng phạt?” chiến lược gia Geoffrey Yu của BNY Mellon cho biết.
Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), tỷ lệ nhân dân tệ trong các giao dịch ngoại hối phi tập trung toàn cầu đã tăng từ gần như không có gì cách đây 15 năm lên 7% hiện nay.
Việc phi đô la hóa sẽ đòi hỏi một mạng lưới rộng lớn và phức tạp gồm các nhà xuất khẩu, nhập khẩu, kinh doanh tiền tệ, tổ chức phát hành nợ và người cho vay quyết định sử dụng các loại tiền tệ khác một cách độc lập. Liệu tất cả họ có cùng chung mong muốn không? Chưa chắc.
Theo dữ liệu của BIS, đồng đô la chiếm gần 90% giao dịch ngoại hối toàn cầu, đạt khoảng 6,6 nghìn tỷ đô la vào năm 2022.
BIS cho biết khoảng một nửa số nợ ở nước ngoài là bằng đô la, và một nửa tổng thương mại toàn cầu được lập hóa đơn bằng đô la.
Barry Eichengreen, giáo sư kinh tế học và khoa học chính trị Berkeley, cho biết chức năng của đồng đô la là “tất cả củng cố lẫn nhau”. “Không có một cơ chế nào có thể khiến tất cả các ngân hàng, công ty và chính phủ thay đổi hành vi của họ cùng một lúc.”
Mặc dù có thể không có một loại tiền tệ nào khác sẽ thay thế đồng USD, nhưng các lựa chọn thay thế mọc lên như nấm có thể tạo ra một thế giới đa cực.
Chiến lược gia Yu của BNY Mellon cho biết các quốc gia đang nhận ra rằng duy trì một hoặc hai khối tài sản dự trữ là “không đủ đa dạng.”
Các ngân hàng trung ương toàn cầu đang xem xét nhiều loại tài sản hơn, bao gồm nợ doanh nghiệp, tài sản hữu hình như bất động sản và các loại tiền tệ khác.
Mark Tinker, giám đốc điều hành của Toscafund Hong Kong cho biết: “Đây là quá trình đang diễn ra. Đồng đô la sẽ được sử dụng ít hơn trong hệ thống toàn cầu.”
Việc một số nền kinh tế lớn loại Nga khỏi các hệ thống tài chính toàn cầu sau khi Nga thực hiện chiến dịch đặc biệt ở Ukraine đã làm gia tăng dự đoán về việc nhiều nền kinh tế sẽ đa dạng hóa thanh toán cũng như dự trữ ra khỏi đồng USD.
Dưới đây là một số lập luận giải thích tại sao quá trình giảm dần đô la hóa sẽ xảy ra – hoặc có thể là tại sao điều đó không xảy ra?
Tổng Hợp