Hiện nay, thị trường bất động sản chủ yếu dựa vào nguồn vốn ngân hàng. Có đến 80% vốn của thị trường bất động sản là nguồn vốn ngân hàng. Chỉ có 20% là vốn của các nhà đầu tư, doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, vốn của người mua nhà và các thành phần khác.
Ngân hàng huy động vốn ngắn hạn nhưng cho vay ra thì dài hạn. Đối với ngân hàng thì đây là rủi ro về thanh khoản. Người dân họ gửi tiền, đến thời hạn thì họ rút tiền ra nhưng ngân hàng đã dùng tiền của họ để đầu tư hoặc cho vay bất động sản lâu dài, vậy là ngân hàng lại phải đi huy động vốn mới để trả cho người dân.
Như vậy, nó tạo ra áp lực cho ngân hàng luôn luôn phải tạo ra thanh khoản và ngân hàng phải đẩy lãi suất lên để huy động vốn vay. Đó là rủi ro mang tính hệ thống của ngân hàng.
Nhằm kiểm soát rủi ro trong cho vay bất động sản, Thông tư số 22/2019 của Ngân hàng Nhà nước đã quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Theo lộ trình, từ tháng 10 tới đây, tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn sẽ giảm từ 40% như hiện nay xuống 37%. Đến 2022, tỷ lệ này sẽ giảm xuống còn 30%.
Từ đầu tháng 8 vừa qua, hàng loạt ngân hàng đã đồng loạt cắt giảm lãi suất cho vay mua nhà trả góp. Một số chuyên gia tài chính – ngân hàng nhận định, đây là mức lãi suất cho vay mua nhà thấp nhất trong vòng 10 năm trở lại đây.
Theo lý giải của các ngân hàng, mức lãi suất cho vay mua nhà có thể giảm được vào thời điểm này là do nhiều ngân hàng đang khá dồi dào về nguồn vốn, trong khi đó tăng trưởng tín dụng thấp nhất trong vòng 5 năm qua.
Ngân hàng Nhà nước cho biết, những năm vừa qua, dư nợ tín dụng lĩnh vực bất động sản tăng cao hơn mức tăng trưởng dư nợ tín dụng chung nhưng tập trung chủ yếu vào dư nợ phục vụ mục đích tự sử dụng (phục vụ nhu cầu về nhà ở).
Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tính đến hết tháng 6/2020, quy mô về nguồn vốn tín dụng bất động sản đạt 1,6 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 19% tổng dư nợ của nền kinh tế, không kể cho vay xây dựng. Trong số này, cho vay nhà ở chiếm 63%, còn lại là tín dụng kinh doanh bất động sản. Nếu tính riêng 6 tháng đầu năm 2020 thì tín dụng bất động sản tăng khoảng 1,5%, thấp hơn mức tăng trưởng chung là 3,26%.
Còn về vốn tư nhân, tính đến hết tháng 8/2020, vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp bất động sản niêm yết đạt 397.000 tỷ đồng, giảm 2% so với đầu năm 2020. Cùng đó, số doanh nghiệp kinh doanh bất động sản thành lập mới đạt 3.620 doanh nghiệp, giảm 24% và doanh nghiệp kinh doanh bất động sản tạm ngừng hoạt động tăng tới 98% so với cùng kỳ năm ngoái. Phân tích cụ thể về nguồn vốn FDI đến tháng 9/2020 cũng cho thấy, các nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 18 ngành lĩnh vực; trong đó lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo dẫn đầu với tổng vốn đầu tư đạt gần 9,9 tỷ USD, chiếm 46,6% tổng vốn đầu tư đăng ký. Lĩnh vực hoạt động kinh doanh bất động sản tiếp tục đứng ở vị trí thứ 3 sau lĩnh vực sản xuất, phân phối điện với tổng vốn đăng ký lần lượt gần 3,2 tỷ USD.
Nếu vốn ngân hàng đổ vào bất động sản quá nhiều, đến giai đoạn thị trường đi vào khủng hoảng thì ngân hàng sẽ bị thiệt hại nhiều nhất.