Evergrande lớn tới mức hậu quả từ vụ vỡ nợ có nguy cơ không chỉ đả thương kinh tế Trung Quốc mà còn lan tỏa ra những thị trường khác. Khó khăn của Evergrande nhân lên vào năm ngoái khi Trung Quốc đưa ra các quy tắc để hạn chế nợ của các công ty phát triển bất động sản. Những biện pháp này áp đặt giới hạn nợ dựa trên dòng tiền, tài sản và vốn của công ty.
Sau hàng chục năm tăng trưởng chóng mặt và vơ vét tài sản khi nền kinh tế Trung Quốc bùng nổ, Evergrande có vẻ sắp ngã quỵ trước sức nặng của núi nợ 300 tỷ USD. Nhà phát triển bất động sản nặng nợ nhất thế giới đã cảnh báo nhà đầu tư hai lần rằng công ty có thể mất khả năng thanh khoản.
Các cuộc biểu tình bởi người mua và nhà đầu tư đã nổ ra tại một số thành phố, làm dấy lên lo ngại về bất ổn xã hội. Đầu tuần trước, khoảng 100 nhà đầu tư tiến đến trụ sở của Evergrande tại Thâm Quyến, yêu cầu hoàn trả các khoản vay đối với các sản phẩm tài chính quá hạn, gây ra cảnh tượng hỗn loạn. Tâm lý tiêu cực đã lan tỏa tới trái phiếu lợi suất cao châu Á. Theo TS Lombard, lợi suất trái phiếu quốc tế của các công ty châu Á – chủ yếu là doanh nghiệp bất động sản – đã nhảy vọt lên mức trung bình là 13%. Điều này cho thấy nhà đầu tư quốc tế là người nắm dao đằng lưỡi, hãng nghiên cứu này cho biết trong lưu ý hai tuần trước.
Các khoản thanh toán đến hạn vào ngày 23/9 của Evergrande bao gồm 83,5 triệu USD lãi của trái phiếu kỳ hạn 5 năm, lãi suất 8,25%. Theo giao ước, nếu trễ hạn quá 30 ngày thì Evergrande bị coi là vỡ nợ. Cùng ngày, Evergrande phải thanh toán 232 triệu nhân dân tệ (36 triệu USD) tiền lãi trái phiếu trong nước.
Evergrande cũng phải trả lãi cho các khoản vay ngân hàng vào 20/9, với thời gian ân hạn là một ngày. Mặc dù thông tin chi tiết về số tiền đến hạn không được công bố rộng rãi nhưng các nhà chức trách Trung Quốc đã thông báo với các chủ nợ lớn rằng Evergrande sẽ không thể đáp ứng nghĩa vụ, nguồn tin của Bloomberg cho biết. Khối nợ của Evergrande bao gồm 572 tỷ nhân dân tệ vay từ ngân hàng và các tổ chức tài chính khác. Trong đó, 240 tỷ nhân dân tệ sẽ tới hạn trong vòng chưa đầy một năm. Chi phí đi vay trung bình là 9% tính tới 30/6.
China Minsheng Banking, Agricultural Bank of China và Industrial & Commercial Bank of China là những chủ nợ chính của Evergrande tính đến cuối năm ngoái. Liệu trái phiếu Evergrande bị bán tháo có kéo cả thị trường tín dụng đi xuống hay không có thể phụ thuộc vào khả năng đàm phán của công ty với ngân hàng. Một vụ vỡ nợ lộn xộn có thể gây ra lo ngại về đổ vỡ dây chuyền, điều mà Chủ tịch Tập Cận Bình luôn muốn tránh ngay cả khi chính phủ Trung Quốc thắt chặt hạn chế tài chính với ngành bất động sản và phản đối việc giải cứu doanh nghiệp. Do đó, một số nhà phân tích cho rằng chính phủ Trung Quốc sẽ đứng ra can thiệp. Ngân hàng đầu tư Natixis nhận định chính phủ Trung Quốc sẽ tránh “rủi ro hệ thống” trước thềm Đại hội Toàn quốc năm 2022 của Đảng Cộng sản Trung Quốc, vì tầm quan trọng lịch sử của sự kiện này. “Tuy nhiên, điều đó cũng ngụ ý rằng khủng hoảng nợ của Evergrande sẽ ngày càng phình lên”.
Doanh Nghiệp Việt cũng bấp bênh trái phiếu?
Theo Vụ Tài chính ngân hàng (Bộ Tài chính), thời gian vừa qua thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) có tốc độ tăng trưởng nhanh. Khối lượng phát hành TPDN riêng lẻ 7 tháng đầu năm tăng 17% so với cùng kỳ năm 2020. Ngoài những tác động tích cực giúp các doanh nghiệp huy động vốn cho sản xuất, kinh doanh, thị trường TPDN riêng lẻ cũng tiềm ẩn một số rủi ro.
Một số doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản, phát hành trái phiếu với lãi suất cao, chất lượng tài sản đảm bảo của trái phiếu hạn chế (chủ yếu là các dự án đầu tư, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp bất động sản), có sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ. Theo Vụ Tài chính ngân hàng, quy định hiện hành tại Luật chứng khoán và nghị định số 153/2020, doanh nghiệp huy động vốn trái phiếu riêng lẻ theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm, cơ quan quản lý nhà nước không cấp phép phát hành. Tuy nhiên, trong số doanh nghiệp phát hành trái phiếu vẫn có doanh nghiệp có quy mô nhỏ nhưng huy động vốn với khối lượng lớn, lãi suất cao, doanh nghiệp phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc chất lượng tài sản đảm bảo kém.
Đối với những trường hợp doanh nghiệp có tình hình tài chính yếu kém, khi huy động vốn trái phiếu với khối lượng lớn, lãi suất cao, chính các doanh nghiệp phát hành sẽ gặp rủi ro nếu hoạt động sản xuất kinh doanh khó khăn và sẽ không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu cho nhà đầu tư.
“Nhà đầu tư cần hết sức lưu ý là lãi suất cao sẽ đi kèm với rủi ro cao, do đó phải hết sức thận trọng đánh giá kỹ về các rủi ro trước khi quyết định mua trái phiếu”, Vụ Tài chính ngân hàng khuyến nghị. Vụ Tài chính ngân hàng cũng cho biết không nên mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.
Trái phiếu cần được đánh giá, phân tích trên các khía cạnh về lĩnh vực hoạt động, doanh nghiệp phát hành, tình hình tài chính, mục đích sử dụng vốn, chất lượng tài sản đảm bảo cũng như các điều kiện, điều khoản của trái phiếu. Nhà đầu tư cũng cần lưu ý việc các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán chỉ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành mà không chịu trách nhiệm về việc doanh nghiệp có hoàn trả gốc và lãi trái phiếu khi đến hạn hay không. Rủi ro của trái phiếu vẫn là rủi ro của doanh nghiệp phát hành.
Trong trường hợp “lách” quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bằng hình thức mua trái phiếu thông qua các hợp đồng đầu tư với công ty chứng khoán, nhà đầu tư sẽ không phải là chủ sở hữu trái phiếu và không được bảo đảm các quyền lợi đối với trái phiếu theo các cam kết của doanh nghiệp phát hành. Vì vậy, tuân thủ pháp luật và nắm rõ thông tin về trái phiếu trước khi đầu tư là cách duy nhất để hạn chế rủi ro cho các nhà đầu tư cá nhân khi tham gia thị trường TPDN.
Cương Nguyễn
(Tổng Hợp)