Thực tế, chất lượng tín dụng trong quý III/2022 của nhiều ngân hàng đã bị ảnh hưởng khi tỷ lệ nợ xấu tăng lên, còn tỷ lệ dự phòng giảm đi. Nợ xấu ngân hàng đang chịu áp lực tăng…
Theo cập nhật mới nhất từ các ngân hàng đã công bố báo cáo tài chính quý III/2022, hầu hết ngân hàng đều ghi nhận xu hướng nợ xấu gia tăng sau 9 tháng đầu năm 2022. Đáng chú ý là, nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn và phải trích 100% dự phòng) tăng bằng lần, khiến nợ xấu càng trở nên xấu hơn.
Báo cáo mới đây của WiGroup – đơn vị chuyên cung cấp dữ liệu và giải pháp công nghệ tài chính tại Việt Nam cho biết, dù thấp hơn so với giai đoạn trước dịch, nhưng tỷ lệ nợ xấu lĩnh vực bất động sản đã tăng mạnh trong quý III/2022, cũng là quý tăng thứ 4 liên tiếp và đạt mức 1,6% nợ xấu toàn hệ thống ngân hàng. Sự gia tăng này chủ yếu xuất phát từ các khoản nợ có khả năng mất vốn đã tăng mạnh hơn 30.000 tỷ (tăng 70%) so với hồi đầu năm. Trong khi đó, tính đến cuối quý III/2022, tỷ lệ bao phủ nợ xấu giảm còn 141%.
Thực tế, hầu hết doanh nghiệp bất động sản đang rơi vào tình trạng khó khăn do thiếu vốn, khó tiếp cận tín dụng. Trong khi đó, Ngân hàng Nhà nước vừa quyết định điều chỉnh chỉ tiêu tín dụng định hướng năm 2022 thêm khoảng 1,5-2% cho toàn hệ thống các tổ chức tín dụng.
Tuy nhiên, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng cân đối vốn phù hợp để cấp tín dụng, tập trung vốn vào các lĩnh vực sản xuất – kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên như nông nghiệp – nông thôn, xuất khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghiệp phụ trợ… theo đúng chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Việc mở rộng tín dụng cần đi đôi với việc kiểm soát rủi ro kỳ hạn để đảm bảo thanh khoản, an toàn hoạt động, đảm bảo khả năng chi trả cho doanh nghiệp và người dân.
Nợ xấu tăng một phần do các khoản nợ tái cơ cấu do Covid-19 đã hết hạn từ tháng 6/2022. Với việc một phần dư nợ tái cơ cấu chuyển thành nợ xấu, tỷ lệ hình thành nợ xấu tăng nhanh trong quý III/2022, cho dù tổng dư nợ tái cơ cấu do Covid tại các ngân hàng đến cuối tháng 9/2022 đã giảm 58% so với đầu năm và thấp hơn so với những giai đoạn bùng phát dịch trước đó.
Ngoài ra, điểm đáng lưu ý là tác động từ việc tăng lãi suất cho vay và sự đi xuống của thị trường bất động sản thời gian qua chưa được phản ánh hết trong kết quả kinh doanh quý III/2022 của các ngân hàng.
TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế cho biết, trong số trái phiếu địa ốc giai đoạn 2020-2022, trái phiếu của doanh nghiệp chưa niêm yết chiếm tới hơn 80%. Ở giai đoạn này, nhiều ngân hàng mua lại số lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp bất động sản, chiếm tới hơn 40% tổng lượng trái phiếu phát hành trên thị trường.
Theo ông Hiển, nếu nhìn vào số liệu dư nợ tín dụng Ngân hàng Nhà nước vừa công bố thì khó khăn hiện nay của thị trường bất động sản chưa hẳn do thiếu vốn, có lẽ vấn đề nằm ở chỗ các doanh nghiệp bất động sản không bán được hàng, không có dòng tiền quay vòng vốn. Vì thế, giải pháp phù hợp lúc này là phải tái cấu trúc hoạt động kinh doanh, còn nếu cho doanh nghiệp huy động thêm tiền từ nguồn vốn tín dụng, từ phát hành trái phiếu mà vẫn không bán được hàng thì tỷ lệ nợ sẽ càng tăng, sức ép tài chính sẽ càng lớn hơn. Dẫu vậy, nhìn ở góc độ tích cực, sự suy thoái của bất động sản cũng là một sự thanh lọc cần thiết để thị trường này trở nên lành mạnh hơn.
Công ty Chứng khoán SSI cũng nhìn nhận, các ngân hàng sẽ phải đối mặt với bài toán chất lượng tài sản trong thời gian tới, trong đó áp lực nợ xấu tăng và tăng trích lập dự phòng sẽ tương đối lớn. Theo SSI, thời gian qua, rất nhiều công ty bất động sản gặp khó khăn trong việc huy động vốn và tái cơ cấu nợ cho hoạt động kinh doanh của mình. Điều này có thể làm gia tăng rủi ro liên quan đến khả năng trả nợ của những công ty này. Một số công ty đã đề nghị ngân hàng cho tạm hoãn thanh toán gốc và lãi vay.
Ngoài ra, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp (sau khi loại trừ nhóm trái phiếu do ngân hàng phát hành) đang lưu hành trên thị trường vào khoảng 945.000 tỷ đồng, trong đó 27% sẽ đáo hạn vào năm 2023 và 2024; 12% sẽ đáo hạn vào năm 2025 và gần 1/3 số trái phiếu này nằm trên bảng cân đối kế toán của ngân hàng.
Cần lưu ý rằng, con số trên chưa bao gồm trái phiếu đã được phân phối cho các nhà đầu tư cá nhân nhưng có bảo lãnh thanh toán, cũng như những trái phiếu “nằm ngoài” bảng cân đối kế toán của ngân hàng. Do đó, ngân hàng vẫn sẽ chịu rủi ro tín dụng liên quan tới những trái phiếu theo hợp đồng repo.
Hiện nay, nhiều chủ đầu tư dự án bất động sản đang đối mặt với tình trạng hàng tồn kho tăng nhanh, doanh số bán hàng giảm, dẫn tới chịu áp lực đáng kể về dòng tiền ngắn hạn khi một số trái phiếu sắp đến ngày đáo hạn, đặc biệt là trong giai đoạn từ tháng 12/2022 đến tháng 3/2023.
Tổng số trái phiếu sau khi loại trừ nhóm trái phiếu do ngân hàng phát hành hiện lưu hành khoảng 945.000 tỷ đồng; trong đó, 27% sẽ đáo hạn vào năm 2023 và 2024, 12% sẽ đáo hạn vào năm 2025. Gần một phần ba số trái phiếu này nằm trên bảng cân đối kế toán của ngân hàng. Trên cơ sở này, ngân hàng sẽ phải đối mặt với vấn đề chất lượng tài sản trong thời gian tới.
Sau mùa báo cáo kết quả kinh doanh quý III vừa qua, nợ xấu tại nhiều ngân hàng đã bắt đầu có dấu hiệu tăng khá nhanh. Thống kê số liệu báo cáo tài chính quý III/2022 của 27 ngân hàng cho thấy, tính đến ngày 30/9, tổng nợ xấu nội bảng ở mức gần 129.800 tỷ đồng, tăng 28,4% so với đầu năm. Trong đó, đáng chú ý, tổng nợ nhóm 5, tức nợ có khả năng mất vốn tính đến cuối tháng 9 tăng mạnh tới 62,5% so với đầu năm, lên gần 72.400 tỷ đồng, chiếm 55,8% tổng nợ xấu, so với tỷ trọng 44% hồi đầu năm.
Thời gian gần đây, hoạt động bán đấu giá tài sản đảm bảo, đấu giá khoản nợ để thu hồi vốn liên tục được các ngân hàng đẩy mạnh trong bối cảnh nợ xấu có xu hướng gia tăng. Đáng chú ý, ngoài bất động sản, máy móc, thiết bị, nhiều khoản nợ vay tiêu dùng, nợ không có tài sản đảm bảo hoặc tài sản giá trị thấp cũng được các ngân hàng rao bán. Dù vậy, việc xử lý nợ xấu vẫn còn gặp khó. Không ít tài sản mang đấu giá có giá khởi điểm chỉ còn bằng nợ gốc, bỏ qua các phần tiền lãi, nhưng ngân hàng cũng không bán được.
Báo cáo tài chính quý III/2022 của nhiều ngân hàng cũng cho thấy, hoạt động thu hồi nợ xấu chậm lại rõ rệt. Đơn cử, tại MB, trong 9 tháng đầu năm nay, thu từ các khoản nợ đã xử lý chỉ đạt 1.244 tỷ đồng, giảm 30% so với cùng kỳ năm trước.
Thông cáo mới đây của ABBank cho biết một số chỉ tiêu kinh doanh đến cuối quý III chưa đạt như kỳ vọng do tác động mạnh từ thị trường. Lãnh đạo ABBank đánh giá, trong quý vừa qua, ngành ngân hàng chịu áp lực, lợi nhuận biên (NIM) có xu hướng giảm do lãi suất đầu vào tăng, cũng như khả năng đối mặt với tình trạng nợ xấu gia tăng vào cuối năm nay.
Ngoài lý do thị trường không thuận lợi, một trong những nguyên nhân chính khiến hoạt động xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng chậm là thị trường mua bán nợ vẫn chưa hình thành.
Tổng Hợp
(kinh Tế Đô Thị, Tin Nhanh Chứng Khoán)