Hiện mới chỉ có 16/13 ngân hàng nội có sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài khi room ngoại được mở. Đó là chưa kể 4 NHTM 100% vốn nhà nước, trong đó có 3 ngân hàng 0 đồng cũng đang “khát khao” tìm kiếm các nhà đầu tư ngoại. Các chuyên gia của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, quy định về room ngoại đang khiến các TCTD khó tìm kiếm cổ đông ngoại.
Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng đến năm 2025 định hướng đến năm 2030 cũng đã yêu cầu hoàn thiện quy định theo hướng tăng room ngoại cho các TCTD phù hợp với các cam kết quốc tế. Trong khi Đề án tái cơ cấu hệ thống TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016- 2020 cũng khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài mua lại, sáp nhập ngân hàng yếu kém của Việt Nam.
Theo quy định của Nghị định này, tỷ lệ sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài: Cá nhân nước ngoài: không quá 5% vốn điều lệ; Tổ chức nước ngoài: không quá 15% vốn điều lệ; Nhà đầu tư chiến lược: không quá 20% vốn điều lệ; Nhà đầu tư nước ngoài + Người có liên quan: không quá 20% vốn điều lệ. Tổng mức sở hữu cổ phần của các nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 30% vốn điều lệ của một ngân hàng thương mại Việt Nam. Nhà đầu tư nước ngoài chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi của tổ chức tín dụng Việt Nam sang cổ phiếu phải đảm bảo tỷ lệ sở hữu cổ phần như trên.
Trong khi theo Nghị định 01/2014/NĐ-CP, tổng mức sở hữu cổ phần của các nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 30% vốn điều lệ của một ngân hàng. Do đó, đã không ít lần các chuyên gia kiến nghị nới room ngoại cho các ngân hàng bởi khi hợp tác với các ngân hàng trong nước, các nhà đầu tư ngoại muốn nắm quyền chi phối các nhà băng.
Mới đây, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) và các chuyên gia của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) đã có buổi làm việc về dự thảo báo cáo “Nghiên cứu tính cần thiết của việc điều chỉnh tăng giới hạn tỷ lệ sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài tại các tổ chức tín dụng”. Từ năm 2017 đến năm 2020, số lượng cổ đông nước ngoài tại 16 ngân hàng thương mại đã tăng từ 42 tổ chức lên xấp xỉ 90 tổ chức. Họ là những nhà đầu tư lớn, tiềm lực tài chính mạnh, trình độ quản trị mang tầm vóc quốc tế và khu vực; nhờ đó các ngân hàng thương mại tăng qui mô vốn chủ sở hữu, tăng năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh, đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu.
Tuy nhiên. các chuyên gia cho rằng nếu so với con số 31 ngân hàng thương mại đang hiện diện ở nước ta thì số 16 ngân hàng thương mại có cổ đông chiến lược còn rất khiêm tốn. Muốn góp phần tạo động lực phát triển kinh tế xã hội, thì đây là một kênh gọi vốn cực kỳ quan trọng, đặc biệt trong thời kỳ các ngân hàng đang đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng tốc áp dụng tiến bộ công nghệ thanh toán hiện đại, mở rộng dịch vụ tiện ích, phổ cập tài chính toàn diện. Cùng có quan điểm giống như các chuyên gia Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, nhiều ngân hàng thương mại cho rằng, việc tìm kiếm, lựa chọn các đối tác chiến lược đã khó, nhưng khi đàm phán để đi đến kết quả chung cuộc, thì vướng mắc lớn nhất tập trung vào tỷ lệ vốn chủ sở hữu.
Theo các chuyên gia của CIEM, các cơ quan quản lý nên cân nhắc việc tăng room ngoại tại các ngân hàng. Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký VNBA cũng cho rằng, đối với các ngân hàng đã hoàn thành Basel II, đang tiếp tục nâng cao Basel III có thể nâng room ngoại lên cao hơn tỷ lệ 30%. Theo các chuyên gia, không chỉ các ngân hàng đã đáp ứng được Basel II mà các ngân hàng nhỏ, yếu kém cũng cần nới room ngoại. Bởi bên cạnh vốn, các nhà đầu tư ngoại sẽ giúp các ngân hàng này cơ hội tiếp cận nhanh hơn với trình độ quản trị hiện đại để tái cơ cấu thành công.
Các chuyên gia đề xuất kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước: Cân nhắc cách tiếp cận mở việc điều chỉnh tăng giới hạn tỷ lệ sở hữu đối với các nhà đầu tư nước ngoài tại các ngân hàng thương mại, về phát triển fintech; cập nhật quan điểm về mức độ tham gia của nhà đầu tư nước ngoai; cải thiện khung pháp lý để bảo đảm cạnh tranh bình đẳng mọi thành phần kinh tế trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính; đối thoại cởi mở hơn với cộng đồng doanh nghiệp về các vấn đề liên quan đến cơ cấu sở hữu tại các ngân hàng thương mại.
Nhật Hạ
(Tổng Hợp)