Năm 2022, Ngân hàng Nhà nước đã giải khá thành công “bài toán” lựa chọn giữa ổn định tỷ giá hay ổn định lãi suất, hoặc giữa kiềm chế lạm phát hay phát triển kinh tế là việc rất khó khăn. Tuy nhiên, sang năm 2023, bài toán này lại thêm nhiều “dữ kiện” mới cần được giải quyết.
Không chỉ các chuyên gia trong nước, các tổ chức quốc tế cũng dự báo lãi suất điều hành sẽ tiếp tục được điều chỉnh tăng. Cụ thể, chuyên gia của HSBC đưa ra nhận định, lạm phát lõi tăng, giá nguyên liệu thô cũng tăng, chu kỳ tăng lãi suất sẽ còn tiếp tục. HSBC dự báo Ngân hàng Nhà nước sẽ nâng lãi suất tái cấp vốn 0,5 điểm phần trăm trong quý 1/2023 và quý 2/2023, nâng lãi suất tái cấp vốn lên 7% vào giữa năm 2023.
Tương tự, Standard Chartered dự báo, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tăng lãi suất thêm 1 điểm phần trăm vào quý 1/2023, sau đó giữ nguyên đến cuối 2024 nhằm duy trì sự ổn định.
Năm 2023, Quốc hội giao chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 6,5%, kiềm chế lạm phát ở mức 4,5%, GDP bình quân đầu người khoảng 4.400 USD. Đây là mục tiêu thách thức trong bối cảnh bức tranh triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu vẫn màu xám. Hơn nữa, đạt tốc độ tăng trưởng cao trên nền tăng trưởng khoảng 8% của năm 2022 cũng là thách thức lớn.
Bài học thành công cho năm 2023 là giữ vững ổn định vĩ mô, đồng thời tăng cường năng lực thích ứng, chống chịu, bảo đảm sự ổn định của hệ thống tài chính, ngân hàng trong mọi tình huống, lấy duy trì ổn định vĩ mô là yếu tố “bất biến” để ứng phó với “vạn biến” khó lường của tình hình quốc tế
Công ty chứng khoán Tienphong (TPS) cho hay, trong thời gian tới, ngoài yếu tố thâm hụt cán cân vãng lai, thì các hành động của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) về lãi suất của Mỹ và yếu tố lạm phát trong nước sẽ có tác động khá lớn tới sự điều hành lãi suất của Ngân hàng Nhà nước. Mặc dù Fed đã bày tỏ quan điểm sẽ giảm tốc tăng lãi suất trong thời gian tới, tuy nhiên, quyết định của Fed còn phụ thuộc rất nhiều vào bối cảnh kinh tế toàn cầu.
Sự phục hồi nền kinh tế Trung Quốc và xu hướng dịch chuyển nhà máy từ khu vực châu Âu sang Mỹ sẽ là yếu tố gây khó khăn cho Fed trong việc kiểm soát lạm phát và giảm tốc tăng lãi suất trong năm tới.
Về bối cảnh trong nước, mặc dù cán cân vãng lai đã được cải thiện, nhưng cân tổng thể thâm hụt rất lớn ở quý 3-2022 và khả năng cán cân vãng lai và cán cân tổng thể tiếp tục thâm hụt ở quý 4 vẫn có thể xảy ra. Một yếu tố quan trọng nữa là, lạm phát cơ bản bắt đầu tăng mạnh kể từ tháng 10 và vượt qua lạm phát chung.
Điều này cho thấy, lạm phát đang bắt đầu lan tỏa tới hầu hết các ngành trong nền kinh tế, đặc biệt là ngành giáo dục, ăn uống và vật liệu xây dựng… Bên cạnh đó, giá điện tăng cũng sẽ tiếp tục gây áp lực cho lạm phát từ giờ tới năm sau.
“Vì vậy, điều chỉnh giá xăng không còn là công cụ hiệu quả cho các nhà điều hành kiểm soát lạm phát. Sắp tới, khả năng Ngân hàng Nhà nước tiếp tục tăng lãi suất điều hành là rất cao. Năm 2023, Fed có thể có 2 đến 3 lần tăng lãi suất, tức là Ngân hàng Nhà nước có khả năng cũng phải tăng lãi suất điều hành thêm 2 – 3 lần, trung bình mỗi lần khoảng 1%. Đỉnh lãi suất điều hành có thể sẽ rơi vào giữa quý 2/2023, với mức tăng từ 2 – 3 điểm phần trăm so với mức lãi suất điều hành hiện tại”, nhóm nghiên cứu của TPS nhận định.
Trong báo cáo chiến lược mới năm 2023 mới công bố, Chứng khoán Mirae Asset cho rằng, trước mắt, nền kinh tế Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức như lạm phát cao, chỉ số sản xuất thấp do nhu cầu xuất khẩu giảm, và đồng nội tệ suy yếu.
Bên cạnh đó, mặc dù thu hút FDI duy trì góp phần làm dịu tỷ giá hối đoái ở một mức độ nhất định. Tuy nhiên, các biện pháp thắt chặt tiền tệ dự kiến sẽ không thay đổi trong ngắn hạn.
Mặt khác, động thái tăng lãi suất điều hành hai lần tổng cộng 2%, khả năng tiếp tục tăng lãi suất trong thời gian tới vẫn đang bỏ ngỏ, và triển vọng kinh tế chưa khả quan khuyến khích cả doanh nghiệp lẫn cá nhân giảm đòn bẩy tài chính, đặc biệt là vay nợ cho các nhu cầu như mở rộng kinh doanh hay mua sắm tài sản. Dựa trên các yếu tố bất lợi đã đề cập, MiraeAsset cho rằng, Ngân hàng Nhà nước nhiều khả năng sẽ không đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao như các năm trước là 14%.
Về lãi suất, nhóm nghiên cứu của Mirae Asset đánh giá, mức lãi suất điều hành của Việt Nam chỉ mới ngang bằng so với trước dịch. Hơn nữa, Fed vẫn đang có kế hoạch tăng lãi suất điều hành trong 2023 với mức đỉnh kỳ vọng 5,1%.
“Vì vậy, nhiều khả năng Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục tăng lãi suất trong nước nhằm ổn định tỷ giá với dự báo thặng dư thương mại chưa khả quan trong quý 4/2022, trong khi dự trữ ngoại hối cần được hạn chế sử dụng để can thiệp vào tỷ giá hối đoái trong dài hạn”, nhóm nghiên cứu tại Mirae Asset nhận định.
Trong bối cảnh hiện nay, cần điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý, chú trọng đến cơ cấu và chất lượng tín dụng, hướng dòng vốn vào các lĩnh vực ưu tiên của nền kinh tế. Ngân hàng Nhà nước cần nghiên cứu, tính toán kỹ lưỡng cơ cấu tín dụng hợp lý trong năm 2023 và có các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy triển khai có hiệu quả gói hỗ trợ lãi suất 2%…
Đối với chính sách tài khóa, thực hiện chính sách tài khóa mở rộng, nhưng có trọng tâm, trọng điểm gắn với hiệu quả của đầu tư công. Trong chi ngân sách nhà nước, cần tăng cường kỷ luật tài chính, chống thất thu, triệt để tiết kiệm, chống lãng phí. Bên cạnh đó, cần rà soát để sớm đưa các nguồn lực chưa khai thác hiệu quả vào phục vụ phát triển kinh tế – xã hội. Chính sách tài khóa phải phối hợp hài hòa, chặt chẽ với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác với liều lượng phù hợp để bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.
Tổng Hợp
(VnE, Đầu Tư Chứng Khoán)