Bất chấp những diễn biến không thuận lợi của đại dịch COVID-19 lên nền kinh tế Việt Nam, tác động lớn đến môi trường kinh doanh và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng ở mức hai con số…
Một số liệu đáng chú ý từ thống kê của FiinRatings cho thấy, các công ty chứng khoán trong năm 2021 mua vào tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp khối phi tài chính lên tới 109.000 tỷ nhưng hiện 80% số trái phiếu doanh nghiệp này được “tuồn” ra thị trường thứ cấp cho nhà đầu tư cá nhân. Điều này dẫn đến số lượng khoảng 300.000 nhà đầu tư tham gia vào thị trường TPDN “ôm” tới gần 40% giá trị trái phiếu phát hành riêng lẻ, theo thống kê sơ bộ của Bộ Tài chính.
“Mức độ quan tâm của nhà đầu tư cá nhân đối với các sản phẩm TPDN là rất lớn. Tuy nhiên, thị trường luôn ẩn chứa những rủi ro nhất định với nhà đầu tư cá nhân trong trường hợp một vài nhà phát hành nào đó gặp khó khăn về tài chính và không thể trả lãi hoặc gốc khi đến hạn”, ông Lê Hồng Khang, Trưởng phòng, Khối dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, FiinRatings, FiinGroup cho hay.
Theo dự báo của FiinRatings, triển vọng của thị trường TPDN năm 2022 vẫn sẽ tiếp tục sôi động. Lãi suất phát hành của TPDN trong năm 2022 cũng sẽ tăng lên đáng kể so với năm 2021 do áp lực phát hành TPDN để tái tài trợ và huy động vốn để đầu tư mới; nền lãi suất huy động ngân hàng hiện đang rục rịch tăng trở lại; và nếu như các điểm đề xuất sửa đổi trong Dự thảo sửa đổi Nghị định 153/2020/NĐ-CP được thông qua sẽ thắt chặt tiêu chuẩn tham gia phát hành TPDN.
Bất chấp những diễn biến không thuận lợi của đại dịch COVID-19 lên nền kinh tế Việt Nam, tác động lớn đến môi trường kinh doanh và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng ở mức hai con số, tăng trưởng kép bình quân giai đoạn 2017-2021 đạt xấp xỉ 55%, tổng giá trị phát hành đạt 657.000 tỷ đồng trong năm 2021, chưa tính 1,43 tỷ USD trái phiếu huy động trên thị trường nợ quốc tế.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, cùng với xu hướng dịch chuyển vốn huy động từ kênh tín dụng ngân hàng sang kênh phát hành trái phiếu, trên thị trường TPDN vẫn còn những rủi ro tiềm ẩn cho bản thân doanh nghiệp (DN), nhà đầu tư và thị trường nói chung. Vấn đề này cơ quan quản lý Nhà nước cũng đã nhiều lần khuyến cáo. Thị trường TPDN đã vươn lên trở thành kênh dẫn vốn chính của nền kinh tế bên cạnh kênh dẫn vốn truyền thống là tín dụng của ngân hàng thương mại và huy động vốn cổ phần từ thị trường chứng khoán.
Theo ông Dương, các tổ chức tư vấn phát hành, tổ chức phân phối chào mời nhà đầu tư cá nhân và có hiện tượng “lách” để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. “‘Lách’ ở đây không có nghĩa là sai luật, mà vận dụng những điều pháp luật cho phép để “hô biến” những nhà đầu tư chưa phải nhà đầu tư chuyên nghiệp để trở thành những nhà đầu tư chuyên nghiệp, theo quy định của pháp luật và được nhà đầu tư chấp thuận. Thế nhưng, nhà đầu tư cá nhân vẫn là chính họ, chưa thể đánh giá hay lường hết những rủi ro của doanh nghiệp phát hành cũng như trái phiếu họ mua”, đại diện Bộ Tài chính lo ngại.
Bên cạnh đó, nhiều trường hợp doanh nghiệp có quy mô nhỏ, vốn chủ sở hữu hạn chế hay những doanh nghiệp có kết quả sản xuất kinh doanh thua lỗ nhưng vẫn huy động được khối lượng lớn trái phiếu. Lại có những doanh nghiệp phát hành trái phiếu nhưng không gắn việc sử dụng vốn với mục đích phát hành, có hiện tượng lưu chuyển vốn lòng vòng giữa các tổ chức phát hành và tổ chức thực chất sử dụng vốn.
Liên quan đến chất lượng tổ chức cung cấp dịch vụ, trong đó, các công ty chứng khoán thiếu chất lượng khi có thiên hướng xây dựng hồ sơ phát hành có lợi hơn cho doanh nghiệp. “Thị trường Việt Nam có đặc thù khi chúng ta càng khuyến nghị, càng cảnh báo, nhà đầu tư lại có thiên hướng tăng đầu tư và cũng chưa quan tâm đến rủi ro. Chúng tôi đang thiết kế hành lang pháp lý hướng quản lý chặt chẽ hơn trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ”, ông Dương cho biết.
Tổng Hợp