Hàng vạn người bị sa thải vì AI: Cơn biến động trên thị trường việc làm

Trong bối cảnh công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa ngày càng phát triển mạnh mẽ, nhiều ngành nghề truyền thống đang phải đối mặt với những làn sóng sa thải nghiêm trọng.

Các công ty, tập đoàn lớn, đặc biệt là trong các lĩnh vực tài chính, sản xuất, và bán lẻ, đang ngày càng áp dụng AI để tối ưu hóa quy trình và giảm thiểu chi phí lao động. Xu hướng và quy mô những vụ sa thải đáng chú ý nhất trong thời gian gần đây đã chỉ rõ sự thay đổi mạnh mẽ trong cơ cấu lao động toàn cầu, với nhiều ngành nghề truyền thống đang bị đe dọa bởi sự phát triển vượt bậc của AI và tự động hóa.

Làn sóng sa thải vì AI

Một khảo sát gần đây của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) cho thấy khoảng 41% doanh nghiệp trên toàn cầu dự kiến sẽ giảm lực lượng lao động trong 5 năm tới do sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI).

Năm 2024, gần 100 công ty công nghệ, bao gồm Meta, Amazon, Microsoft, Google hay TikTok,… đã tiến hành sa thải với hơn 260.000 người mất việc. Số liệu do trang layoffs.fyi chuyên theo dõi lĩnh vực công nghệ công bố.

Amazon, trong nỗ lực tối ưu hóa quy trình logistics, đã sa thải hơn 18.000 nhân viên vào năm 2024 khi tăng cường sử dụng robot và AI trong kho bãi. Tesla, nổi tiếng với sự tiên phong trong tự động hóa dây chuyền sản xuất, cũng đã thông báo cắt giảm 10% nhân viên khi tiếp tục ứng dụng công nghệ AI trong sản xuất ô tô.

Các công ty công nghệ như Spotify và Oracle cũng không đứng ngoài xu hướng này. Spotify đã sa thải 1.500 nhân viên vào đầu năm 2024, do việc ứng dụng AI trong các hệ thống quảng cáo và trải nghiệm người dùng. Trong khi đó, Oracle công bố sa thải 3.000 nhân viên vào cuối năm 2024, khi công ty chuyển sang các công cụ tự động hóa trong các giải pháp đám mây.

Hướng đến mục tiêu trở thành công ty tinh gọn và tập trung hơn vào tăng trưởng, Dell cũng đã tuyên bố sa thải 12.500 nhân sự, chuyển sang đầu tư cho sản phẩm và dịch vụ trí tuệ nhân tạo.

Meta (Facebook) đã công bố sa thải 3600 nhân viên đầu năm nay, tiếp tục là một phần trong chiến lược tái cấu trúc của tập đoàn bao gồm chuyển hướng sang vũ trụ ảo metaverse và AI.

Các ngân hàng tại Việt Nam như Vietcombank và Techcombank cũng đang bắt đầu ứng dụng AI để tự động hóa các quy trình giao dịch và chăm sóc khách hàng, dẫn đến việc giảm nhu cầu nhân lực trong một số bộ phận.

Hầu hết ngành nghề bị ảnh hưởng

Ngân hàng là một trong những ngành bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi sự phát triển của AI. Các công ty tài chính đang áp dụng trí tuệ nhân tạo và các công nghệ tự động hóa để cải thiện quy trình làm việc, từ việc xử lý giao dịch cho đến hỗ trợ khách hàng. Việc này giúp các ngân hàng giảm chi phí vận hành và tăng năng suất, nhưng đồng thời cũng dẫn đến việc cắt giảm hàng loạt nhân sự.

Một trong những ngân hàng lớn nhất khu vực Đông Nam Á là DBS (Singapore) đã thực hiện việc cắt giảm 4.000 việc làm do sự phát triển của AI. Các vị trí công việc truyền thống như giao dịch viên và nhân viên hỗ trợ khách hàng bị thay thế bởi các hệ thống tự động hóa và chatbot.

Theo các nghiên cứu từ các tổ chức quốc tế như World Economic Forum, 200.000 người trong ngành ngân hàng có thể mất việc trong vòng 3-5 năm tới nếu các ngân hàng tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ AI. Ngành này hiện đang có một cuộc “chuyển đổi số” lớn, dẫn đến nguy cơ thất nghiệp gia tăng cho những nhân viên làm công việc thủ công hoặc đơn giản.

Ngành sản xuất cũng không đứng ngoài xu hướng này. Nhiều công ty trong các lĩnh vực sản xuất ô tô, điện tử và hàng tiêu dùng đang sử dụng robot và AI để tự động hóa dây chuyền sản xuất, thay thế hàng triệu công nhân.

Chẳng hạn, Tesla đã áp dụng các dây chuyền sản xuất tự động và AI để giảm thiểu sự can thiệp của công nhân trong quá trình sản xuất ô tô. Mặc dù đây là một bước tiến quan trọng trong việc cải thiện hiệu quả sản xuất, nhưng cũng dẫn đến việc giảm số lượng công nhân lao động.