Với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đã có dấu hiệu phục hồi nhưng các doanh nghiệp tập trung phát hành để đảo nợ hơn là tìm vốn cho hoạt động kinh doanh.
Sau hai tuần đầu tiên của tháng 9 không có đợt phát hành nào, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bắt đầu có chuyển biến khi một số đơn vị công bố thông tin về các lô phát hành mới. Trong đó, Công ty cổ phần hàng không Vietjet phát hành 2 đợt với quy mô 300 tỉ đồng mỗi đợt, kỳ hạn 5 năm với lãi suất phát hành 12%. Công ty cổ phần An Phát Holdings huy động 165 tỉ đồng với lãi suất 11%, hay Công ty liên doanh TNHH Khu công nghiệp Việt Nam – Singapore huy động 1.000 tỉ đồng với lãi suất phát hành là 10,5%.
Tuy nhiên, con số phát hành trong ba tuần đầu của tháng 9 vẫn còn rất khiêm tốn so với tháng liền trước. Theo báo cáo tổng hợp của Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam, trong tháng 8-2023 đã có 30 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị 30.657 tỉ đồng.
Tính chung 8 tháng, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp được ghi nhận là 140.417 tỉ đồng, trong đó chủ yếu vẫn là trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ (chiếm 88,2% giá trị) với 113 đợt phát hành. Còn phương án phát hành ra công chúng có 17 đợt, huy động 16.476 tỉ đồng.
Trong khi hoạt động phát hành mới giảm nhiệt thì việc tái cấu trúc trái phiếu doanh nghiệp lại cho thấy sự sôi động. Mới đây, Tập đoàn Novaland công bố dự kiến mua lại 2.252 tỉ đồng trái phiếu của hai lô phát hành vào tháng 5 năm 2022 với lãi suất lần lượt là 10% và 8%. Quy mô mua lại cũng tương đương khoảng 40% tổng giá trị lưu hành của lô trái phiếu này. Nhiều doanh nghiệp khác cũng công bố tiếp tục điều chỉnh một số điều khoản trái phiếu đã phát hành, hoặc công bố mua lại trước hạn.
Tổng giá trị trái phiếu đã được các doanh nghiệp mua lại trước hạn lũy kế từ đầu năm đến nay đạt 169,840 tỉ đồng (tăng 20% so với cùng kỳ năm 2022). Ngân hàng là nhóm ngành dẫn đầu về giá trị mua lại, chiếm 51.7% tổng giá trị mua lại trước hạn (tương ứng 87,838 tỉ đồng).
Điều đó chỉ ra dấu hiệu là thanh khoản của doanh nghiệp vẫn khá tốt, tuy nhiên cũng phần nào do diễn biến không thuận lợi khiến họ phải mua lại trái phiếu trước hạn, tác động đến kế hoạch kinh doanh ban đầu. Tuy vậy, cũng có nhiều ý kiến lo ngại việc mua lại, phát hành trái phiếu đảo nợ thay vì tìm vốn cho hoạt động kinh doanh có tác động tiêu cực đến thị trường.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup nhìn nhận, mọi người kỳ vọng rằng doanh nghiệp phát hành trái phiếu để huy động vốn nhằm phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Thế nhưng, hoạt động phát hành trái phiếu để tái cấu trúc khoản nợ, đảo nợ là bình thường. Trong khi ngân hàng thừa tiền thì nhiều doanh nghiệp lại không thể xin giãn hoãn nợ, do đó thời gian qua chứng kiến đa số tổ chức mua trái phiếu là ngân hàng.
“Thị trường này phải có thanh khoản và nên chấp nhận đó là chức năng của thị trường. Nhìn vào khối lượng trái phiếu đáo hạn sắp tới thì tôi cho rằng diễn biến này vẫn còn tiếp diễn, thực tế là nhiều doanh nghiệp không có khả năng trả nợ”, ông Thuân cho hay.
Không hoàn toàn là đảo nợ, thị trường vẫn điểm tích cực khi có một số công ty tiếp tục đặt kế hoạch phát hành trái phiếu với mục đích huy động vốn thực hiện dự án. Chẳng hạn như Công ty cổ phần đầu tư Văn Phú Invest thông qua phương án phát hành trái phiếu ra công chúng với tổng giá trị 650 tỉ đồng. Công ty cổ phần Nam Long cũng dự định phát hành tối đa 500 tỉ đồng trái phiếu riêng lẻ để thực hiện dự án ở Cần Giờ.
Chia sẻ tại hội thảo về thị trường trái phiếu mới đây, bà Trịnh Quỳnh Giao, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Quản lý quỹ PVI (PVIAM) không kỳ vọng thị trường có sự bứt phá thời gian tới, sự hồi phục sẽ diễn ra từ từ. Mặc dù chỉ mới giải ngân các khoản đầu tư trái phiếu trở lại trong vài tháng gần đây, song cầu trái phiếu doanh nghiệp luôn tồn tại, kể cả bên bán lẫn bên mua.
Trong giai đoạn thị trường trái phiếu doanh nghiệp bị khủng hoảng, hiện tượng “fund run” (yêu cầu quỹ đầu tư thanh toán tiền mua chứng chỉ quỹ) đã xảy ra. Tuy nhiên, hiện thị trường đã hồi phục, bằng chứng là các quỹ đầu tư trái phiếu đã mở trở lại, đến nay lượng mua vào trái phiếu doanh nghiệp đã hồi phục về mức bình thường, cho thấy niềm tin đã quay trở lại.
Về lãi suất, thời gian qua xuất hiện những lô trái phiếu có lãi suất từ 12-15%, trong bối cảnh lãi suất huy động giảm sâu, nhiều ngân hàng phát hành trái phiếu lãi suất chỉ 5-7%/năm. Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng, lãi suất không phản ánh rủi ro của trái phiếu mà phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như ngành nghề, sức khỏe của tổ chức phát hành, thanh khoản thời điểm phát hành, tài sản đảm bảo…
“Đó là thực tế thị trường, không nên đánh đồng lãi suất cao là tốt hay không tốt. Bình quân chi phí vốn một dự án bất động sản dân cư chiếm 5-7% chi phí đầu tư, lợi nhuận gộp bình quân ngành 35-40%, có dự án chiếm từ 50-60%, nên không nhất thiết phải có lãi suất rẻ, chỉ cần doanh nghiệp họ có lãi và đầu tư”, ông Thuân nhìn nhận.
Tổng Hợp
(Saigontime)