Bài toán điều hành chính sách tiền tệ một lần nữa đặt ra, dù không mới nhưng tiếp tục mới, khi dữ liệu từ bên kia bán cầu vừa cập nhật.
Báo cáo thị trường tiền tệ của Bộ phận phân tích Công ty Chứng khoán SSI cũng chỉ ra, khả năng tiếp tục sử dụng dự trữ ngoại hối để hỗ trợ thanh khoản cho thị trường ngoại hối là khá hạn chế khi dự trữ ngoại hối hiện đã giảm xuống dưới mức khuyến nghị của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). “Về cuối năm, sức ép lên tỷ giá vẫn còn khá cao, không loại trừ trường hợp NHNN sẽ tiếp tục tăng lãi suất điều hành nhằm giảm áp lực lên tỷ giá”, SSI dự báo.
Nhìn nhận về vấn đề này, theo PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, việc điều hành tỷ giá và lãi suất của NHNN trong giai đoạn hiện nay cực kỳ “nhạy cảm” và cần phải “linh hoạt”.
Các chính sách này phải làm sao phải giữ vững được ổn định kinh tế vĩ mô, trong đó “ổn định” tỷ giá là mục tiêu hàng đầu để từ đó giữ lạm phát thấp, thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển. “Ổn định” ở đây không phải là nghĩa cố định, mà phải theo “chiều gió” để có chính sách hợp lý.
“Khi lãi suất các nước tăng lên thì lãi suất điều hành của Việt Nam cũng có thể tăng lên, sau khi ổn định thì có thể giảm đi. Tương tự, khi chỉ số USD ở mức cao, thì Việt Nam cũng không thể giữ tỷ giá quá thấp, không các nhà đầu cơ sẽ lao vào để ôm USD.
Với mức tăng 8,2% trong tháng 9, dù thấp hơn đỉnh hồi tháng 6, song chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9 vẫn ở vùng cao nhất 40 năm. Điều này dẫn đến khả nâng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục nâng mạnh lãi suất trong tháng 11 tới.
Nếu điều này xảy ra, đây là lần thứ 6 trong năm và lần thứ 4 liên tiếp Fed tăng lãi suất. Theo đó, bài toán điều hành chính sách tiền tệ của Việt Nam thêm khó, khi vừa phải ổn định kinh tế vĩ mô, vừa phải hỗ trợ thúc đẩy kinh tế phát triển.
Về tác động, theo PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh – Giảng viên Học viện Tài chính, Fed đã tăng 5 lần lãi suất từ đầu năm đến nay, và lần thứ 3 liên tiếp với mức tăng 0,75%/lần. Khi Fed tăng lãi suất, USD tăng giá và làm cho đồng tiền các nước suy yếu. Cho nên, hầu hết ngân hàng trung ương các nước trên thế giới cũng đã tăng lãi suất để rút ngắn khoảng cách với USD.
“Tính đến cuối tháng 9, ngân hàng trung ương của 90 nước trên thế giới đã có 278 lần tăng lãi suất. Điều này tạo ra một làn sóng tăng lãi suất mạnh mẽ trên thế giới làm cho các dòng vốn xáo động rất lớn đến hoạt động các quốc giá trên thế giới”, ông Thịnh thông tin.
Tại Việt Nam, mỗi lần Fed tăng lãi suất đều tạo áp lực lên tỷ giá USD/VND. Kể từ lần Fed tăng lãi suất lần đầu tiền (16/3), tỷ giá USD/VND đã tăng liên tục. Tại Vietcombank, giá bán USD ngày 16/3 chỉ ở mức 23.030 VND/USD, đến nay đã tăng lên mức 24.200 VND/USD vào ngày 14/10, tăng 1.170 VND/USD, tương đương mức tăng 5,1%.
Để giảm áp lực tỷ giá, bên cạnh việc bán một phần dự trữ ngoại, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đồng loạt tăng mạnh các lãi suất điều hành thêm 1%. Dù khẳng định là bước đi phù hợp, song ông Thịnh cũng cho rằng, việc này cũng khiến mặt bằng lãi suất cho vay chắc chắn tăng lên làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
“Để giữ mức “ghìm cương” tỷ giá ở mức vừa phải, thời gian qua, ngành ngân hàng đã phải tăng lãi suất huy động VND. Mức lãi trên 8%/năm xuất hiện ngày càng nhiều, thậm chí có mức lãi suất gần 9%. Trong khi doanh nghiệp vừa phục hồi sau dịch COVID-19 lại gặp phải rào cản chi phí tài chính tăng do lãi suất cho vay tăng”, ông Thịnh quan ngại.
CPI tháng 9 của Mỹ tăng 0,4% so với tháng trước, cao hơn dự báo tăng 0,3% của các chuyên gia tham gia cuộc thăm dò của Dow Jones. Xét trên giai đoạn 12 tháng, lạm phát tổng thể tăng 8,2% trong tháng 9, thấp hơn nhiều so với đỉnh 9% hồi tháng 6, nhưng vẫn dao động gần mức đỉnh 40 năm.
Loại trừ giá thực phẩm và năng lượng, CPI lõi tăng 0,6% so với tháng trước, cao hơn ước tính tăng 0,4% của Dow Jones. So với cùng kỳ, lạm phát lõi tăng 6,6%, mức cao nhất trong 40 năm.
Ông Phạm Xuân Hòe – nguyên Phó viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (Ngân hàng Nhà nước) cho rằng, để kiểm soát lạm phát, đến nay Fed đã nâng tổng cộng 3 điểm phần trăm kể từ tháng 3/2022, hiện đang ở khoảng 3-3,25%. Dù vậy, lạm phát tháng 9 vẫn ở mức cao bất chấp nỗ lực nâng lãi suất quyết liệt của Fed.
“Tôi cho rằng kế hoạch tăng lãi suất của Fed sẽ diễn ra ngay trong tháng 11 với mức lãi suất mạnh hơn”, ông Hòe dự đoán.
Còn theo phân tích của TS. Nguyễn Quốc Việt – Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách (VEPR), mức tăng 263.000 việc làm của Mỹ trong tháng 9/2022 thấp hơn dự báo của các chuyên viên phân tích và là tháng tăng thấp nhất trong gần một năm rưỡi.
“Việc tỷ lệ thất nghiệp bất ngờ giảm về 3,5% và tiền lương tiếp tục tăng phát đi tín hiệu rõ ràng rằng Fed cần tiếp tục nâng mạnh lãi suất”, ông Việt nhấn mạnh.
Trước đó, các quan chức Fed cũng phát tín hiệu sẽ tiếp tục tăng lãi suất đến khoảng 4,25-4,50% vào cuối năm nay và kết thúc năm 2023 ở mức 4,50-4,75% để kiểm soát lạm phát.
Tổng Hợp