Trước bối cảnh GDP tháng 9 tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ nhưng xuất khẩu thì giảm, có ý kiến cho rằng đã đến lúc phải phá giá VND để hỗ trợ tăng trưởng xuất khẩu. Câu chuyện đặt ra là liệu phá giá đồng tiền có tốt cho xuất khẩu hay không?
Tỷ giá có ảnh hưởng đến lạm phát, nợ công và cán cân tổng thể xuát nhập khẩu. Với những biểu hiện trên thị trường, chuyên gia cho rằng chưa đến lúc phải dùng từ “phá giá” mà cần kiểm soát hai thị trường nói trên thông qua trạng thái ngoại tệ của các ngân hàng.
Không nên để USD từ ngân hàng “tuồn” ra chợ đen và ngân hàng được mua ngoại tệ từ NHNN phải phục vụ nhu cầu thanh toán thật chứ không phải để đầu cơ. Về mối quan hệ giữa tỷ giá và lạm phát, chuyên gia cho biết từ năm 2016 trở đi, mỗi đợt tỷ giá tăng sẽ ảnh hưởng ngay đến lạm phát trong thời điểm đó. Đến thời điểm hiện tại, Chính phủ đang kiểm soát rất tốt lạm phát bằng cách giảm thuế đối với xăng dầu.
Tại talkshow “Tỷ giá toàn cảnh”, CEO AFA Capital, ông Nguyễn Minh Tuấn cho rằng phải hiểu về cơ chế điều hành tỷ giá của Việt Nam, thì mới đưa ra nhận định phá giá hay không phá giá tiền đồng. Mức độ linh hoạt trong cơ chế điều hành tỷ giá sẽ phụ thuộc vào nền kinh tế, vốn hóa của nền kinh tế cũng như mức độ tham gia vào thương mại thế giới.
Trên thế giới, nhiều quốc gia có thương mại và kiểm soát dòng vốn thoải mái, thì họ đã thả nổi hoàn toàn tỷ giá như Mỹ, Nhật Bản. Một số trường hợp đồng nội tệ quá yếu và đã bị USD hóa hoàn toàn. Bên cạnh đó là những liên minh tiền tệ như EU, hoặc một số đồng tiền neo cố định như trường hợp của Hongkong hay Brunei.
Hầu hết nước Đông Nam Á hay Đông Á điều hành tỷ giá theo cơ chế thả nổi có quản lý. Riêng Việt Nam và Trung Quốc, cơ chế điều hành là thả nổi có quản lý nhưng trong một biên độ nhất định, khoảng +/- 3%.
Về cách tính tỷ giá trung tâm, năm 2016, NHNN dựa vào ba trụ cột là thị trường liên ngân hàng; biến động của rổ 8 đồng tiền tại các quốc gia có quan hệ thương mại đầu tư lớn với Việt Nam bao gồm USD, EUR CNY JPY SGD KRW THB TWD và các cân đối kinh tế vĩ mô tiền tệ phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ.
Trước năm 2016, Việt Nam giữ cơ chế tỷ giá cố định và không linh hoạt. Khi sức ép ở thị trường liên ngân hàng chạm trần, thì toàn bộ thị trường không giao dịch nữa và đợi NHNN phá giá hoặc bán ra ngoại tệ.
Song tại thời điểm đó, dự trữ ngoại hối của Việt Nam chưa linh hoạt nên cũng không có chuyện bán ngoại hối ra mà chỉ có “phá giá”. Điều này là tạo ra tâm lý cho người xuất khẩu có USD thì không muốn bán USD, còn tỷ giá ngoài chợ đen sẽ có hiện tượng găm giữ, chờ thời điểm NHNN phá giá đồng tiền.
Chuyên gia đánh giá cơ chế này khá cứng nhắc và không theo diễn biến thị trường. Chính vì vậy từ năm 2016 trở đi, cơ chế điều hành đã có sự thay đổi. Khi tỷ giá trung tâm tăng thì giá trần, giá sàn tăng và điều tiết của NHNN sẽ thông qua việc mua vào bán ra một cách linh hoạt tùy theo diễn biến trên thị trường”, ông Tuấn lý giải.
Với cơ chế trên, chúng ta điều hành dự trữ ngoại hối như thế nào và có sức ép gì? CEO AFA Capital cho biết có ba đối tác trên thị trường bao gồm thị trường liên ngân hàng, thị trường tự do và NHNN sẽ tham gia vào các thị trường này.
Ở thời điểm hiện tại muốn điều hành tỷ giá, chúng ta cần xem lại thị trường tự do và đường thông giữa ngân hàng thương mại và thị trường tự do. Đồng thời cần xem lại trạng thái ngoại hối của các ngân hàng, quy mô vốn của các ngân hàng.
Tổng Hợp