Gần đây nhiều nhà chức trách cùng nhiều nhà đầu tư tổ chức, cá nhân cùng các chuyên gia nói nhiều về việc nâng hạng thị trường chứng khoán từ thị trường cận biên sang thị trường mới nổi. Tuy nhiên, đây là câu chuyện không mới, từng được đưa ra bàn luận, mổ xẻ rất nhiều nhưng đến nay vẫn là giấc mơ mang tầm thập kỷ của chứng khoán Việt Nam. Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam là bài toán đã được đưa ra cách đây hàng chục năm, mỗi năm lại nổi lên một thời gian rồi lại mất hút.
Theo lãnh đạo UBCKNN, để đảm bảo sự kết nối thông suốt với các tổ chức xếp hạng, cơ quan quản lý sẽ tiếp tục tích cực trao đổi, thảo luận với các bên liên quan về các chính sách, thực tiễn thị trường và các giải pháp liên quan. Đồng thời, UBCKNN trao đổi với các cơ quan bộ ngành, hiệp hội, thành viên thị trường và các nhà đầu tư nhằm tháo gỡ các vấn đề liên quan nhằm được nâng hạng.
Bên cạnh đó, UBCKNN sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan để xây dựng các văn bản hướng dẫn Luật Đầu tư 2020, đặc biệt là các nội dung về ngành, nghề và điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài; tăng cường công khai, minh bạch về tỷ lệ sở hữu nước ngoài để nhà đầu tư tiếp cận thông tin đầy đủ, nhanh chóng, kịp thời; nghiên cứu và đưa chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết vào thị trường giao dịch.
Lãnh đạo UBCKNN cho biết thêm, thời gian tới, cơ quan quản lý sẽ phát triển, đa dạng hóa và gia tăng chất lượng các sản phẩm trên thị trường chứng khoán để thu hút nhà đầu tư nước ngoài và cơ sở hạ tầng liên quan như: phát triển và đa dạng các sản phẩm phái sinh, đa dạng hóa các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán; tăng cường quản trị công ty, công bố thông tin về môi trường – xã hội – quản trị (ESG) để gia tăng chất lượng cổ phiếu; nghiên cứu phát triển các sản phẩm liên quan đến nội dung xanh và phát triển bền vững.
Nâng hạng thị trường là tiến trình tất yếu trong sự phát triển và hội nhập của thị trường chứng khoán về dài hạn. Hiện, quy mô vốn mà các quỹ có thể phân bổ cho các thị trường cận biên chỉ khoảng 95 tỷ USD, còn quy mô vốn dành cho các thị trường mới nổi đang vào khoảng 6.800 tỷ USD. Như vậy, nếu được nâng hạng lên thị trường mới nổi, Việt Nam cũng có thể đón nhận tới hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ USD đổ vào thị trường.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán bước vào nhịp điều chỉnh, chốt phiên giao dịch ngày 3/6, VN-Index vẫn mất giá 16% so với đỉnh 1.524 điểm hồi đầu tháng 4. Trong bối cảnh không có nhiều tin tức hỗ trợ, nhà đầu tư cần vài thứ để kỳ vọng và nâng hạng thị trường chứng khoán lại được đem ra để nhà đầu tư kỳ vọng về dài hạn. Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam là bài toán đã được đưa ra cách đây hàng chục năm, mỗi năm lại nổi lên một thời gian rồi lại “chìm” đi. Cứ thế, hàng chục năm nay, giấc mơ nâng hạng cứ gieo lên hy vọng rồi vụt tắt. Suốt 1 thập kỷ qua, nhà đầu tư vẫn mơ về một giấc mơ nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Đến nay, đó vẫn chỉ là giấc mơ!
Nói về nâng hạng thị trường chứng khoán trong đại hội cổ đông thường niên năm 2022, ông Nguyễn Duy Hưng – Chủ tịch Công ty Chứng khoán SSI nói rằng đây là câu chuyện nhiều năm rồi và việc nâng hạng hay không phụ thuộc chính sự quyết tâm của các nhà chức trách Việt Nam.
Sở dĩ vị Chủ tịch SSI nói như vậy bởi vì việc nâng hạng phụ thuộc rất nhiều vào các rào cản, điều kiện triển khai của cơ quan quản lý, đặc biệt là của Chính phủ.
Theo thông báo của tổ chức FTSE Russell vào tháng 4/2022, Việt Nam tiếp tục nằm trong danh sách tiềm năng nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi. MSCI vẫn xếp Việt Nam trong nhóm thị trường cận biên. FTSE Russell đã nhận thấy Uỷ ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã có nhiều cuộc đối thoại với các thành viên thị trường và có các sáng kiến để cải thiện khung pháp lý, cũng như thực tiễn thanh toán. Tuy nhiên, việc nâng hạng vẫn chưa có nhiều tiến triển do các tiêu chí chưa đạt.
UBCKNN đã có nhiều buổi làm việc với MSCI, FTSE Russell để trao đổi, chia sẻ, làm rõ các thông tin liên quan đến thị trường chứng khoán Việt Nam, nhưng những cải tiến để đi đến những bước tiến nâng hạng chưa có gì nhiều trong hơn 1 năm qua.
Theo bộ tiêu chí FTSE Russell, thị trường chứng khoán Việt Nam đã thỏa mãn 7/9 tiêu chí nâng hạng. Tiêu chí “Chu kỳ thanh toán-DvP” bị đánh giá “hạn chế” do nhà đầu tư phải ký quỹ đủ tiền mặt trước khi đặt lệnh và tiêu chí “Thanh toán – Tỷ lệ hiếm khi giao dịch thất bại” không được đánh giá do yêu cầu thanh toán (ký quỹ trước) hiện tại dẫn tới việc khả năng giao dịch thất bại gần như không tồn tại.
Theo bộ tiêu chí của MSCI, Việt Nam vẫn còn 9/17 tiêu chí cần phải cải thiện như: Giới hạn sở hữu nước ngoài tại lĩnh vực có điều kiện; Thị trường chứng khoán bị ảnh hưởng đáng kể bởi room khối ngoại; Quyền bình đẳng đầu tư nước ngoài liên quan thông tin Tiếng Anh và room sở hữu; Mức độ tự do hóa thị trường ngoại hối; Đăng ký mở tài khoản phải có chấp thuận VSD; Quy định thị trường và dòng thông tin bằng Tiếng Anh; Thanh toán bù trừ không có thấu chi và ứng trước tiền…
Theo giới chuyên gia trong nước, trong số các tiêu chí để nâng hạng trên, các tiêu chí khó nhất đó là Tự do thị trường ngoại hối; Thanh toán bù trừ không có thấu chi và ứng trước tiền; Nới room ngoại.
Trong hàng loạt các cuộc họp, toạ đàm, talkshow câu chuyện về nâng hạng thị trường được đưa ra với thông điệp mạnh mẽ. Mới đây nhất, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, người mới được giao trọng trách điều hành Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước sau loạt những bê bối kỷ luật lãnh đạo vừa qua đã giao nhiệm vụ cho UBCKNN tiếp tục hoàn thiện các tiêu chí, chủ động đề xuất với Bộ Tài chính để trao đổi, làm việc với các Bộ, ngành, cơ quan liên quan để thị trường chứng khoán Việt Nam sớm được xem xét nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi.
Tổng Hợp