Áp lực lạm phát dự báo tăng cao trong quý II/2021 do giá dầu thô và vật liệu cơ bản khác đang trên đà tăng mạnh. Giá bất động sản tại một số tỉnh, thành phố tăng mạnh trong những tháng gần đây do sốt đất cục bộ tại một số địa phương buộc Ngân hàng Nhà nước thận trọng hơn trong việc nới lỏng thêm chính sách tiền tệ.
Bên cạnh tỷ lệ cung tiền/GDP cao, một thước đo khác phản ánh dư địa chính sách tiền tệ đó là chênh lệch giữa lãi suất với tỷ lệ lạm phát (lãi suất thực) ở Việt Nam cũng khá thấp. Chênh lệch giữa lãi suất huy động và tỷ lệ lạm phát chỉ gần 0,61% trung bình trong giai đoạn 2011-2015, sau đó tăng lên mức 1,77% trong giai đoạn 2016 – 2019 trước khi Covid-19 xảy ra. Điều này hàm ý khả năng hạ lãi suất thị trường sẽ khá khó khăn cho dù Ngân hàng Nhà nước có nỗ lực hạ các mức lãi suất điều hành.
Chính sách tiền tệ của Việt Nam trong giai đoạn 10 năm qua vẫn là đa mục tiêu. Bên cạnh kiểm soát lạm phát và ổn định giá trị tiền đồng, Ngân hàng Nhà nước đôi khi phải gánh thêm mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng kinh tế thông qua các kênh thúc đẩy/định hướng tín dụng và hỗ trợ lãi suất, thậm chí là hỗ trợ cho chính sách tài khóa trong việc phát hành trái phiếu chính phủ. Chuyên gia kinh tế phân tích, công thức chung của cơ quan quản lý khi lạm phát tăng và dự báo sẽ tiếp tục tăng sẽ là: thứ nhất, hạn chế tín dụng; thứ hai, điều chỉnh tăng lãi suất. Tuy nhiên, cơ quan quản lý sẽ khó sử dụng những công cụ này trong bối cảnh đang áp dụng biện pháp nới lỏng tiền tệ nhằm chống chọi trước đại dịch Covid-19, bao gồm giãn thời gian vay, hạn chế tăng lãi suất, bơm tiền cho doanh nghiệp.
Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4/2021 đã tăng 0,5% so với tháng trước, tăng 2,7% so với cùng kỳ (so với mức 1,2% vào tháng 3/2021). Lạm phát tăng được các chuyên gia kinh tế nhìn nhận chủ yếu do chỉ số giao thông tăng 17,7% so với cùng kỳ năm ngoái, với giá xăng RON95 trong nước bình quân tháng 4/2021 ở mức 19.001 đồng/lít, cao hơn 43,9% so với cùng kỳ. Ngoài ra, CPI nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 2,8% so với cùng kỳ (so với mức tăng 0,8% so với cùng kỳ vào tháng 3/2021). Các chuyên gia phân tích nhận định, chỉ số CPI nhóm giao thông vận tải sẽ duy trì đà tăng trong hai tháng tới. Cụ thể, dự báo giá xăng RON95 bình quân ở mức 19.636 đồng/lít trong giai đoạn tháng 5, tháng 6/2021, cao hơn 46,8% so với mức giá của giai đoạn tháng 5, tháng 6/2020.
Các gói cứu trợ của Việt Nam có quy mô không đáng kể, không tạo ra được nguồn lực tài chính tiềm năng trong khu vực doanh nghiệp và dân chúng, nên không tạo được sức bật về tiêu dùng và đầu tư. Ngoài ra, giá thép xây dựng duy trì xu thế tăng giá trong bối cảnh giá nguyên liệu đầu vào như quặng sắt, phôi thép, phế liệu và chi phí vận chuyển tiếp tục tăng.
Nhật Hạ