Bên cạnh nợ xấu gia tăng, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng cũng vừa cảnh báo các ngân hàng thương mại vì lãi dự thu năm 2020 tăng lớn so với năm 2019. Lãi dự thu là khoản lãi mà ngân hàng dự kiến thu được trong tương lai, chưa thu được tiền thật, nhưng vẫn ghi nhận vào kết quả hoạt động kinh doanh.
Thông tư số 03/2021/TT-NHNN sẽ chính thức có hiệu lực từ hôm nay (17/5), các ngân hàng buộc phải trích lập dần cho các khoản nợ cơ cấu này. Trong bối cảnh Covid-19 đang quay lại, các ngân hàng phải chấp nhận hy sinh nợ xấu, tăng cường trích lập dự phòng để tăng sức chống chịu trong tương lai. Lợi nhuận tăng trưởng quý I/2021 là điều kiện thuận lợi để các ngân hàng tăng trích lập dự phòng những quý tới. Liên quan đến việc xử lý nợ xấu và lãi dự thu, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, trong văn bản ban hành mới đây, đã yêu cầu các tổ chức tín dụng thực hiện quyết liệt các biện pháp để thu hồi nợ xấu, nợ đã sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro; thực hiện dự thu lãi, thoái các khoản lãi dự thu theo đúng quy định, nghiêm túc thực hiện việc dự thu lãi đối với các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi và giữ nguyên nhóm nợ theo quy định tại Thông tư số 01/2020/TT-NHNN và các văn bản sửa đổi, bổ sung.
Chỉ hơn 20 ngân hàng, lãi dự thu năm 2020 đã tăng tới 12% (hơn 170.000 tỷ đồng). Năm 2020, nhiều ngân hàng ghi nhận mức lãi dự thu tăng vọt so với năm 2019, mức tăng là 20 – 40% tại VIB, TPBank, LienVietPostBank, SCB…, thậm chí là hơn 100% tại NamABank. Bước sang quý I/2021, lãi dự thu của nhiều ngân hàng vẫn tăng khá mạnh. Chẳng hạn, lãi dự thu của NamABank tăng 34,5%, của VietinBank và Vietcombank tăng xấp xỉ 17%, của SeABank tăng 26,4%… Đáng mừng là, lãi dự thu của đa số ngân hàng còn lại, như ACB, MB, VPBank, SCB, Sacombank, BIDV… đều đi ngang hoặc giảm nhẹ. Dù vậy, mức lãi dự thu trong tổng thu nhập của các ngân hàng còn khá lớn.
Quan sát báo cáo tài chính của một số ngân hàng trong nhiều năm, có thể thấy, nhiều khoản lãi dự thu được “treo” trong thời gian khá dài, cho thấy rủi ro nợ xấu tiềm ẩn cũng như tính thực chất của lợi nhuận. Các chuyên gia kinh tế cảnh báo, với những ngân hàng có thu nhập chủ yếu từ tín dụng, nhưng lãi dự thu lớn, nhà đầu tư phải cẩn trọng về chất lượng lợi nhuận khi lựa chọn đầu tư cổ phiếu. Nợ xấu của hệ thống ngân hàng Việt Nam có thể tăng lên mức 2,5 – 3% cuối năm 2021 cùng với trách nhiệm trích lập dự phòng rủi ro tăng thêm trong 3 năm theo Thông tư số 03/2021/TT-NHNN (có hiệu lực từ 17/5/2021). Dù mức độ rủi ro và sức chịu đựng của thị trường tài chính Việt Nam đang ở trung bình khá, song nguy cơ chuyển sang trạng thái rủi ro cao hơn là rất tiềm ẩn, nếu thiếu các biện pháp kịp thời, hiệu quả.
Phòng nghiên cứu Global Research của HSBC nhận định, đã đến lúc cần đánh giá lại sức khoẻ của ngành ngân hàng Việt Nam. Theo nhóm nghiên cứu của HSBC, rủi ro nợ xấu của hệ thống ngân hàng Việt Nam đang gia tăng. Tính cả các “khoản cho vay bị suy giảm giá trị”, nợ xấu ước tính tăng từ dưới 5% vào năm 2019 lên 7% năm 2020. Tính đến ngày 31/3/2021, tổng dư nợ xấu của 26 ngân hàng đã công bố báo cáo tài chính là hơn 93.200 tỷ đồng, tăng 5,3% so với cuối năm 2020.
Năm 2020, hơn 70% ngân hàng ghi nhận nợ xấu tăng. Xu hướng này chưa dừng lại trong quý I/2021, khi nợ xấu tuyệt đối không ngừng tăng cao. Đáng chú ý nhất là nợ xấu của ACB tăng 60,5%, Vietcombank tăng 47,2%, MB tăng 28,8%, HDBank tăng 20,3%, NamABank tăng 19,2%, PGBank tăng 10,6%…
Nhật Hạ