Tình trạng rất thiếu nguồn cung nhà ở, nhất là nhà ở vừa túi tiền, dẫn đến giá nhà tăng, làm cho đa số người có thu nhập trung bình, người có thu nhập thấp đô thị và người nhập cư khó tạo lập nhà ở hơn trước, tạo ra mối quan ngại về an sinh xã hội về nhà ở.
Cụ thể, tại Hà Nội, tổng lượng sản phẩm được bán trên toàn thị trường quý 3/2020 đạt 13.300 sản phẩm chủ yếu là căn hộ chung cư, tỷ lệ hấp thụ tương đương 22,3%. Căn hộ bình dân tiếp tục chiếm tỷ trọng nhỏ trong cơ cấu nguồn cung căn hộ dù có tỷ lệ hấp thụ tương đối tốt. Lượng cung căn hộ cao cấp mới tung ra thị trường rất hạn chế.
Giá phân khúc bình dân tăng nhẹ khoảng 3 – 5%, được đẩy lên chạm ngưỡng phân khúc trung cấp, trong khi đó, giá căn hộ phân khúc trung, cao cấp tiếp tục gần như đi ngang và tiêu thụ rất chậm. Nhiều dự án không bán được hàng hoặc lượng bán không đáng kể, tỷ lệ hấp thụ chỉ khoảng 10%.
Mặc dù dịch Covid 19 tác động lên nền kinh tế, nhưng thay vì giảm giá thành sản phẩm, các chủ đầu tư, doanh nghiệp tặng quà khủng và khuyến mại lớn để kích cầu.
Tại Tp.HCM, tổng lượng sản phẩm được bán trên toàn thị trường Tp.HCM quý 3/2020 đạt 12.530 sản phẩm, chủ yếu là căn hộ chung cư, tỷ lệ hấp thụ tương đương 75,1%, cao hơn so với Hà Nội. Đáng lưu ý, trong cơ cấu nguồn cung mới, loại hình căn hộ có mức giá bình dân tiếp tục không còn xuất hiện trên thị trường. Kể từ quý 1/2020 đến nay loại hình này đã không còn.
Giá bán căn hộ Tp.HCM quý 3/2020 tăng mạnh từ 15-20% so với quý 2/2020 đã tạo nên cơn sốt cho thị trường bất động sản.
Các chuyên gia cho rằng nguyên nhân chủ yếu khiến giá nhà tăng cao là do nguồn cung mới đang giảm mạnh bởi những vướng mắc trong thực hiện cơ chế đất đai. Trong khoảng 2 năm trở lại đây, Hà Nội cũng như Tp.HCM gần như không có dự án mới được phê duyệt. Ngay cả các dự án đô thị và nhà ở tại địa phương đã được phê duyệt chủ trương đầu tư từ giai đoạn trước cũng gặp rất nhiều khó khăn trong phê duyệt ở tất cả các khâu từ quy hoạch, cấp phép xây dựng cho đến việc đủ điều kiện tham gia thị trường.
“Đáng lưu ý, kể từ quý 1/2020 đến nay, trong cơ cấu nguồn cung mới, loại hình căn hộ có mức giá bình dân tiếp tục không còn xuất hiện trên thị trường. Do khan hiếm nguồn cung dẫn đến giá căn hộ bình dân bị đẩy lên ngang với phân khúc trung cấp” – báo cáo của Hội Môi giới bất động sản chỉ rõ.
“Trong 3 năm 2018-2020, thị trường bất động sản bị sụt giảm rất lớn cả về quy mô, số lượng dự án, số lượng sản phẩm nhà ở đưa ra thị trường và số lượng giao dịch. Tình trạng thiếu nguồn cung nhà ở, nhất là nhà ở vừa túi tiền, dẫn đến giá nhà tăng, làm cho đa số người có thu nhập trung bình, người có thu nhập thấp đô thị và người nhập cư khó tạo lập nhà ở hơn trước”, ông Lê Hoàng Châu phân tích.
Ngoài ra, ông Châu còn nhận định, trong nhiều năm qua, cơ cấu giá thành nhà ở còn một số bất hợp lý làm cho chi phí đầu tư cao, dẫn đến giá thành nhà ở cao. Điển hình là cách tính tiền sử dụng đất, theo đó, chủ đầu tư dự án nhà ở gần như phải mua quyền sử dụng đất 2 lần: Lần 1: Mua quyền sử dụng đất của người dân theo giá thị trường; lần 2: Khi tính tiền sử dụng đất, chủ đầu tư chỉ được khấu trừ chi phí mua đất bằng khoảng 25-30% chi phí thực tế.
Do giá bán ngày càng tăng nên thị trường hiện đang rất thiếu những căn hộ giá hợp lý trong khi nhu cầu của người mua nhà đối với những sản phẩm này đang tăng nhanh trong thời gian qua.
Mặt khác, theo vị chuyên gia này, giá nhà đất tiếp tục tăng cao trong bối cảnh thị trường trầm lắng, nền kinh tế khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh đang là “con dao hai lưỡi” đối với thanh khoản của dự án.
Thời gian vừa qua, thanh khoản trên thị trường đã giảm mạnh. Số lượng bán được trong quý III đạt 5.200 căn hộ, giảm 3% theo quý và 44% theo năm. Hạng B và C chiếm gần như toàn bộ số lượng căn bán được. Nguồn cầu giảm do thiếu nguồn cung mới và hàng tồn kho giá cao.
Bà Đỗ Thu Hằng, Giám đốc Bộ phận Nghiên cứu và tư vấn, Savills Hà Nội chi biết, giá sơ cấp trung bình hay giá bán trực tiếp từ chủ đầu tư, trên thị trường căn hộ mỗi năm đều tăng 5% và không có dấu hiệu giảm giá do tác động của dịch bệnh.
Nguyên nhân của thực trạng này được bà Hằng chỉ ra là do nguồn cung trên thị trường không nhiều. Trong quý III, Hà Nội chỉ có khoảng 3.100 căn hộ từ bốn dự án mới và giai đoạn tiếp theo của chín dự án tung bán mới, giảm 50% theo quý và 60% theo năm. Đây là nguồn cung mới thấp nhất trong năm năm qua.
Nguồn hàng tại các dự án bất động sản do các doanh nghiệp triển khai, tiếp tục không có nhiều thay đổi, khan hiếm nguồn hàng mới tại các đô thị lớn vẫn diễn ra. Về giá, hầu hết thị trường sẽ không có biến động nhiều.
Ở giai đoạn cuối năm, áp lực tăng nhu cầu đầu tư để hiệu quả sử dụng tiền tăng cao thay vì để trong ngân hàng suốt thời gian dài với lãi suất thấp. Hiện tượng săn tìm đất dai trong dân ở những địa phương bị đồn thổi thông tin sẽ có chiều hướng gia tăng. Điều này vô tình tạo ra nhiều thị trường giao dịch không chính thống, không được kiểm soát. Đặc biệt là tạo bong bóng giá cả và thị trường ảo.
“Các địa phương cần hết sức lưu ý, đừng vì lợi ích nhỏ mà gây ra những hậu quả không nhỏ”, Hội môi giới bất động sản Việt Nam cảnh báo.
Savills dự báo trong quý IV sẽ có thêm khoảng 9.980 căn hộ từ một dự án hiện tại và 11 dự án trong tương lai.
Nguồn cung căn hộ hạn chế nhưng tốc độ đô thị hóa, tăng trưởng dân số diễn ra nhanh và giảm quy mô hộ gia đình đã góp phần làm tăng nhu cầu nhà ở của người dân. “Đây chính là lý do khiến giá nhà khó giảm”, bà Hằng nói.
Tuy nhiên, hầu hết chủ đầu tư các dự án này đều phải lách luật bán sản phẩm trước theo kiểu đặt cọc hoặc ký quỹ đảm bảo thực hiện mua bán sản phẩm… để đáp ứng nhu cầu rất cao của thị trường địa phương. Vì vậy, mặc dù số lượng sản phẩm chào bán trong kỳ cao nhưng phần lớn các sản phẩm này đã được hấp thụ từ trước, sản phẩm thực tế còn bán trên thị trường rất ít.